جذب نیروی کار رقیب ، یکی از مباحث مهم در بازار و اقتصاد آزاد دنیا رقابت سالم و مشروع میان رقبا و بازیگران مهم یک بازار تجاری است. در کشورهای مختلف دنیا قوانین و مقرراتی در این خصوص وضع شده است و به مصادیق گوناگون رقابت نامشروع و غیرمنصفانه پرداخت شده است . و مجازات های سنگینی وضع گردیده اما با گسترش فناوری،با مصادیق جدیدی از رقابت های نامشروع و یا غیرمنصفانه مواجه می شویم . که جا دارد قانون گذاران با بررسی این موارد به بازنگری قوانین بپردازند تا حقوق صاحبان کسب و کار و یا مصرف کنندگان محفوظ گردد. یکی از مصادیق جدید رقابت غیرمنصفانه را شاید بتوان جذب نیروهای ماهر از شرکت رقیب دانست که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
در شرکت ها و کسب و کار های فناور نیرو های کار ماهر و ارشد، خواه ناخواه به دانش فنی، اسرار تجاری و اطلاعات محرمانه شرکت دسترسی خواهند داشت .
حتی اگر نیرو های شرکت به تمام چرخه کسب و کار و فنون تجاری شرکت آشنایی نداشته باشند . اما با دستیابی به دانش و تجربه در زمینه تخصصی خود که ماحصل سرمایه گذاری شرکت در تحقیق و توسعه، آزمایش و خطاهای متعدد بوده است . می تواند خود عاملی برای رقابت با دیگر شرکت ها باشد . زیرا این دانش و تجربه علاوه بر پیاده سازی در الگوها، نقشه ها و ذخیره در سامانه های کامپیوتری و در نهایت خروجی های شرکت، در ذهن تک تک نیرو های کار نیز به نحوی ذخیره شده است . که شاید به هیچ وجه امکان تخلیه اطلاعاتی و امحای آنها وجود نداشته باشد .
از همین رو
جذب چنین نیروهای ماهر و با تجربه ای توسط رقبا می تواند علاوه برکاهش هزینه های تحقیق و توسعه ، موجب دستیابی به اطلاعاتی از رقیب گردد که درنهایت به برتری در بازار فناوری و از دور خارج کردن رقبا شود.
قاعدتا رقبا به طور مستقیم اقدام به سرقت اطلاعات نمی نمایند . اما جذب نیرو های ماهر از شرکت رقیب می تواند منجر به چنین مساله ای بشود . هرچند ممکن است نیرو های کار جذب شده نیز تعمدی در نشر اطلاعات محرمانه کارفرمای سابق خود نداشته باشند اما به حسب انتظاری که از افراد متخصص می رود . تجربه و دانش قبلی این افراد در فرآیند ها و فرآورده های کارفرمای جدید بکار گرفته خواهد شد.
جذب نیروی کار رقیب به اصلاح انگیلیسی poaching نامیده می شوند . در ظاهر اقدامی غیرقانونی نیست . زیرا هر کارفرمایی حق جذب نیروی مورد نیاز خود را دارد . و هر نیروی کاری آزاد است با هر شخصی همکاری نماید مگر اینکه کارفرمای سابق براساس قرارداد فی مابین محدودیت هایی را برای نیروی کار خود ایجاد نموده باشد . از جمله تعهد به عدم فعالیت و همکاری با شرکت های رقیب که به عنوان قرارداد های عدم رقابت یا non-compete شناخته می شود.
در قوانین و مقررات مربوط به کار اشاره ای به این تعهد یا شرط نشده است . و قطعا قرارداد های این چنینی مورد حمایت هیات های حل اختلاف کار نخواهد بود . اما می توان به استناد این قرارداد ضرر و زیان های وارده به کارفرما را به نحو آسان تری در محاکم عمومی مطالبه نمود ،
کما اینکه ماده 1 قانون مسئولیت مدنی اشاره دارد:
«هر کس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه‌ای وارد نماید . که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می باشد.»
اگر کارفرما با نیرو های کار خود قرارداد عدم رقابت نداشته باشد ،
آیا می توان اقدام نیروی کار یا کارفرمای رقیب برای همکاری در فعالیت مشابه را غیرقانونی دانست؟
پاسخ این سوال طبق قوانین و مقررات جاری کشور منفی است . اما اگر کارفرما بتواند اثبات نماید که نیروی کار سابق اقدام به افشای اسرار تجاری یا سرقت اطلاعات نموده است . شاید بتوان تحت عناوین جزایی نیرو کار یا کارفرمای متخلف را پیگرد قانونی نمود اما این به آن معنا نیست . که صرف حضور نیروی کار در شرکت رقیب را نقض حقوق اسرار تجاری یا سرقت اطلاعات محسوب می شود . بلکه باید به نحو محکمه پسندی، سرقت اطلاعات و افشای اطلاعات را اثبات نمود که به نظر امری دشوار باشد.
اقدام شرکت رقیب برای جذب نیرو های شاغل شرکت هرچند غیراخلاقی بوده است . اما نمی توان لزوما عملی ضدرقابتی دانست مگر آنکه با نیت از دستیابی به اسرار تجاری بوده باشد .
در دعوا قضایی که میان شرکت وایمو وابسته به کمپانی الفابت( گوگل) و اوبر مبنی بر سرقت اطلاعات و اسرار تجاری از طریق جذب نیرو های کار سابق وایمو توسط اوبر برای پروژه خودروهای خودران تحت عنوان اوتو (که وایمو نیز در همین زمینه درحال فعالیت بود )، طرح گردید . استدلال ها و دفاعیات گوناگونی میان وکلای طرفین و مقامات قضائی برای اثبات سرقت اسرار تجاری رد و بدل شد . اما دست آخر با توافق و سازش طرفین که منجر به واگذاری بخشی از سهام شرکت اوبر به وایمو شد . دعوا با مصالحه خاتمه یافت و اما به عنوان یکی از دعاوی مهم در زمینه سرقت اسرار تجاری در دنیا شناخته شد.
شرایط ایران
متاسفانه در ایران هم تجربه نشان داده که شرکت های بزرگ فناور ی، برای حذف رقبا و رسیدن سریع به مقاصد تجاری خود ، با حضور در رویداد های فناورانه نیرو های کلیدی شرکت های کوچک و استارتاپ ها را شناسایی و با تطمیع و وعده های مالی جذب پروژه های خود نموده و به اصلاح آمیانه تر اقدام به جذب نیروی کار رقیب می کنند و از این طریق کسب و کار های کوچک و استارتاپ ها را از دور خارج می کنند.
پیشنهاد می شود در خلا قوانین و مقررات در کشور ، حتما با انعقاد قرارداد های عدم رقابت و حفظ اسرار تجاری با نیرو های کار نسبت به افشا اطلاعات محرمانه و نقض اسرار تجاری خود اهتمام بورزید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با جذب نیروی کار رقیب با مشاوران حقوقی فینولا در ارتباط باشید .
