آیین نامه انضباطی به عنوان دستورالعملی روشن از وظایف کارگر و مواردی که قصور کارگر در نظر گرفته می شود به عنوان راهبردی مشخص برای هر دو طرف قرارداد کار (کارگر و کارفرما) در انجام وظایف فی مابینی لحاظ می گردد. از همین رو نگارش آیین نامه مذکور جهت پیشبرد امور کارگاه به کار خواهد آمد. علاوه بر این در ماده 27 قانون کار از آیین نامه انضباطی به عنوان یکی از موجبات فسخ قرارداد کار نام برده شده است که در مواردی می تواند برای کارفرمایان راه گشا باشد و کارگر نیز وظایف خود را در کارگاه بهتر درک نماید.
در ماده 25 قانون کار به صراحت ذکر شده است که : هرگاه قرارداد كار براي مدت موقت و يا براي انجام كار معين، منعقد شده باشد هيچيك از طرفين به تنهائي حق فسخ آنرا ندارد. » با توجه به اینکه اکثر قرارداد های منعقده کار در کشور ما قرارداد های کار با مدت معین می باشد و با توجه به این ماده امکان فسخ یک طرفه قرارداد وجود ندارد.
حال فرض بفرمایید که کارگری از انجام تعهدات خود قصور ورزد در این صورت آیا قرارداد کار همچنان غیر قابل فسخ است و کارفرما باید تا انتهای مدت قرارداد کار همکاری را با ایشان ادامه دهد؟ در پاسخ باید گفت که با توجه به ماده 27 قانون کار که اشعار میدارد:«هرگاه كارگر در انجام وظائف محوله قصور ورزد و يا آئيننامه‌هاي انضباطي كارگاه را پس از تذكرات كتبي نقض نمايد كارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شوراي اسلامي كار علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه به نسبت هر سال سابقه كار معادل يكماه آخرين حقوق كارگر را به عنوان «حق سنوات» به وي پرداخته و قرارداد كار را فسخ نمايد.» امکان فسخ یکجانبه قرارداد در صورت قصور کارگر از انجام تعهدات خود وجود دارد. یکی از راه های پیشنهادی این ماده نقض آیین نامه های انضباطی کارگاه است که موجب حق فسخ برای کارفرما به خواهد شد، وجود آیین نامه ی انضباطی و به تبع آن وجود کمیته انضباط کار راهی برای تسریع و درون سازمانی شدن فرآیند فسخ قرارداد کار است که البته در ادامه بیشتر به آن میپردازیم.
تدوین آیین نامه انضباطی
در سال 1389 نمونه آیین نامه انضباطی در جهت استاندارد سازی آیین نامه های انضباطی تهیه شد که رعایت آن برای کارگاه ها اختیاری بوده و کارگاه ها می توانند ضمن رعایت قانون کار و ضمن رعایت مصلحت کارگاه آیین نامه را تدوین نمایند.
برخی مواردی که در تهیه آیین نامه به کار می رود عبارتند از:
- شرایط عضویت و تعداد اعضای کمیته انضباط کار
- مدت عضویت نمایندگان کمیته انضباط کار
- شرایط رسمیت جلسه کمیته و اعتبار تصمیمات آن
- طبقه بندی تخلفات
- مشخص کردن تنبیهات در خصوص تخلفات و غیبت های غیر موجه و تاخیر کارگران
در تاریخ 15/10/1388 مقررات اصلاحی تعیین موارد قصور و نقض دستورالعمل‌‌ها و آیین‌نامه‌های انضباط کار در کارگاهها، موضوع تبصره (۲) ماده (۲۷) قانون کار مصوب شد که رعایت آن برای نگارش آیین نامه انضیاطی ضروری است.
مطابق مقررات مذکور آیین نامه انضباط کار توسط کارفرما با کسب نظر تشکل کارگری کارگاه (در صورت وجود) تهیه و توسط کمیته انضباط کار به مورد اجرا گذاشته می‌شود و مفاد آن باید به آگاهی کارگران کارگاه برسد. لازم به ذکر است که در این مقررات تشکل های کارفرمایی را قادر ساخته است که در محدوده فعالیت خود و در ارتباط با حرفه و صنعت خاص خود اقدام به تهیه آیین نامه انضباطی واحدی برای آن حرفه یا صنعت خاص نمایند. این آیین نامه پس از کسب نظر تشکل کارگری ذیربط حسب مورد به تایید اداره کل کار و امور اجتماعی استان یا اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار خواهد رسید.
البته اصولا کارگاه ها می توانندکه صرفا برای کارگاه خود اقدام به تبیین آیین نامه نمایند که البته صرفا در همان کارگاه قابل اجرا خواهد بود.
مرجع تایید آیین نامه انضباطی
مرجع تایید آیین‌نامه انضباطی، اداره کل کار و امور اجتماعی می‌باشد که می‌تواند اختیار تایید آن را به اداره کار و امور اجتماعی محل تفویض نماید. این مرجع با بررسی آیین نامه ظرف 30 روز از تاریخ وصول و در صورت عدم مغایرت با قانون کار و مقررات مرتبط مراتب تایید را کتبا به کارفرما اعلام نماید. در صورت مغایرت آیین‌نامه انضباطی با قانون کار و مقررات مرتبط، موارد به طور مشخص و با ذکر مستندات کتبا به کارفرما اعلام می‌شود. مهلت بررسی مجدد 30 روز از تاریخ وصول خواهد بود.
در صورت بروز اختلاف بین اداره کل کار و امور اجتماعی و کارفرما، نظر اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار لازم‌الاتباع می‌باشد و کارفرما و اداره کل کار و امور اجتماعی ملزم به رعایت آن خواهند بود.
آیین نامه انضباطی در شرکت های هلدینگ
مطابق مقررات اصلاحی تعیین موارد قصور و نقض دستورالعمل‌‌ها و آیین‌نامه‌های انضباط کار در کارگاهها کارگاه‌هایی که دارای شعب متعدد بوده و یا اشخاص حقوقی متعدد که در مجموعه‌هایی نظیر سازمان مادر (هلدینگ)، شرکت مادر تخصصی، گروه و مانند آن فعالیت دارند می‌توانند آیین‌نامه انضباطی واحدی داشته باشند. چنانچه این کارگاهها در سطح یک استان فعال باشند، مرجع بررسی و تایید آیین‌نامه انضباطی آنها اداره کل کار و امور اجتماعی در سطح بیش از یک استان اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط خواهد بود.
حتی‌الامکان هر یک از واحد‌‌ها باید به طور مجزا کمیته انضباطی کار داشته باشد. در صورت عدم امکان تشکیل در هر کارگاه کمیته انضباطی در سطح شهرستان یا استان (به تشخیص کارفرما) تشکیل خواهد شد.
چنانچه این کارگاهها در سطح یک استان فعال باشند، مرجع بررسی و تایید آیین‌نامه انضباطی آنها اداره کل کار و امور اجتماعی در سطح بیش از یک استان اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط خواهد بود.
کمیته انضباط کار چیست و اعضای آن چگونه تعیین می شوند؟
این کمیته مرکب از نمایندگان کارگران، سرپرستان و کارفرما بوده و تعداد، مدت و موارد خاتمه عضویت اعضا و نحوه فعالیت آن در آیین‌نامه انضباطی تعیین می‌شود. تعداد نمایندگان کارگران و کارفرما در کمیته انضباط کار مساوی می‌باشد و یک نفر نیز به انتخاب سرپرستان در کمیته عضویت خواهد داشت، صمیمات کمیته با اکثریت آرا اتخاذ می‌شود.
مرجع انتخاب نمایندگان کارگران در کمیته انضباط کار، تشکل کارگری کارگاه می‌باشد. که در کارگاه‌هایی که فاقد تشکل کارگری باشند، نماینده کارگران در کمیته انضباطی به طور مستقیم با مشارکت اکثریت مطلق کارگاه که عبارت است است بیش از نیمی از کارگران و با اکثریت نسبی که عبارت است از هر کسی که نسبت به سابر نامزد ها رای بیشتری را آورد انتخاب می‌شود.
انتخابات مذکور باید حتی‌الامکان با نظارت نماینده اداره کار و امور اجتماعی محل انجام شود در غیر این صورت صحت انتخاب باید به نحو مقتضی به تایید واحد کار و امور اجتماعی محل برسد.
سرپرست کیست ؟
سرپرست به کارگری اطلاق می‌شود که حداقل یک کارگر دیگر تحت نظر وی در کارگاه اشتغال دارد. انتخاب نماینده سرپرستان با مشارکت اکثریت مطلق آنها که عبارت است از مشارکت بیش از نیمی از سرپرستان و با اکثریت نسبی که عبارت است از رای هر نامزد که نسبت به سایر نامزد ها بیشتر باشد، خواهد بود.
اگر سرپرست در کارگاه وجود نداشته باشد یک نفر به انتخاب نمایندگان کارفرما و کارگران به عضویت کمیته انضباطی در خواهد آمد.
شکایت از رای کمیته انضباطی کار
با توجه به ماده 157 قانون کار هرگونه اختلاف فی مابین کارگر و کارفرما در هیئت های تشخیص و حل اختلاف رسیدگی خواهد شد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که در صورت اعتراض هریک از طرفین قرارداد کار به رای کمیته انضباط کار می توان نتیجه گرفت که هیئت های مذکور صلاحیت رسیدگی به موضوع مربوطه را خواهند داشت.
در پایان لازم به ذکر است که تنظیم آیین نامه انضباطی باعث شفافیت محیط کاری شده و هم کارگر و هم کارفرما می توانند در حوزه ی مشخصی قدم برداشته و کارگر نسبت به وظایف خود آگاه باشد، بنابراین با توجه به مواردی که گفته شد این آیین نامه می تواند در مواردی مزایایی را برای کارگاه در بر داشته باشد.
برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید
