زندگی روزمره ما بدلیل نوآوری های جدید دایم در حال تغییر است .
بخشی ازین نوآوری ها را در قالب اختراعات و فناوری های جدیدی وارد زندگی ما میشوند اما بخش دیگری از نوآوری ها ، بدون آنکه منجر به ایجاد اختراع یا ایجاد فناوری جدید گردند زندگی ما را تحت تاثیر قرارداده اند.
نوآوری در کسب و کارها نیز ،جز دسته دوم میباشند که خلاقیت صاحبان آن منجر به تسهیل ارائه خدمات و ملزومات مورد نیاز ما میگردند.
نوآوری در کسب و کار گاه خود موضوع یک فعالیت جدید میگردد یا به بهبود کسب و کارهای سنتی یا فعالیت های تجاری قبلی کمک مینماید.
شما به عنوان یک فرد خلاق و نوآور ممکن است ایده های جالبی به ذهنتان خطور کند اما همواره ترس از اینکه آن را با کسی درمیان گذاشته و مورد سرقت قرار گیرد یا که پس از رونمایی از ایده خود با مشکل کپی کاری های غیر مجاز مواجه گردید ، شما را از انجام هرگونه اقدامی بازداشته است.
در این مقاله به راهکار های حمایت از ایده های خلاقانه میپردازیم .
لازم است به این نکته توجه شود که موضوع اصلی ما ،ایده های تجاری است یعنی ایده هایی که مستقیم منجر به خلق ثروت و بهبود کسب و کار میگردد.
بنابراین سایر نوآوری ها مد نظر ما نیست ، مثلا اینکه شما در فعالیت هنری خود ، خلاقیت بخرج داده و آثار هنری جدیدی خلق کرده اید و حتی ازین راه ثروت زیادی کسب نموده اید ، موضوع بحث ما نیست..
آب پاکی روی دست ایده پردازان
اگر ایده های نابی در ذهن خود دارید که مطمئن به موفقیت آنها و خلق ثروت هستید، پیش آنکه راجع به جزییات آن با کسی صحبت کنید بهتر است اطلاعاتی درخصوص نقشه راه کسب و کار خود بدست آورید همچون انتخاب بازار هدف ، مشکلات و راهکارهای بازار هدف ، حجم مالی در گردش ، نوع مشتریان و …کسب نمایید و با مشاوران مارکتینگ و کسب و کار راجع به حوزه ایی که قصد فعالیت در آن را داشته رایزنی کنید.
اگر هنوز مطمئنید که ایده شما ، قابلیت اجرایی داشته و ارزش تجاری دارد، پس دست بکار شوید.
متاسفانه نه تنها در ایران بلکه در هیچ کجای دنیا ، امکان حمایت از ایده هایی که در ذهن شما هستند ،وجود ندارد.
چون تاهنگامی ایده در ذهن شماست و وجود خارجی نیافته؛ یک موجود انتزاعی است و تنها در ذهن شما معنا پیدا کرده است .
پس از دهه ها مجادلات علمی ، بالاخره فعالیت های ذهنی بشر نیز به عنوان دارایی ارزشمند مورد شناسایی و حمایت قرارگرفت ولی شرایطی برای حمایت درنظر گرفته شد که یکی ازین شرایط ؛ عبور نوآوری شما از وضعیت ایده به واقعیت است.
یعنی شما باید به ایده خود شکل عملی بدهید ، البته حمایت از نوآوریها در پدیده ها و آثار مختلف متفاوت است.
نظام اسرار تجاری
برخی مواقع نوآوری ها شما از طریق قانون و الزامات نظام مالکیت فکری قابل حمایت نیست و یا اینکه بدلیل هزینه ها و فرآیند طولانی فعلا قصد حمایت قانونی از طریق ثبت در مراجع رسمی را ندارید.
بنابراین تلاش میکنید که نوآوری های خود را در قالب اسرار تجاری خود حفظ نمایید.
در نظام اسرار تجاری ، برای حفظ نوآوری ها میبایست تدابیر لازم اندیشه شود تا اشخاص ثالث به نوآوری ها دسترسی نداشته باشند و دسترسی های مجاز نیز میبایست تحت شرایط خاص و با رعایت الزامات خاص صاحبان نوآوری صورت بگیرد.
این الزامات خاص معمولا تحت یک قرارداد خصوصی با عنوان قرارداد محرمانگی یا عدم افشا اطلاعات محرمانه به اشخاص ثالث اعلام میگردد و در صورت پذیرش کلیه تعهدات و الزامات امکان دسترسی به اطلاعاتی که در قالب نظام اسرار تجاری مورد حمایت قرار میگیرد برقرار میگردد.
نظام پتنت ( ثبت اختراع ) ، طرح صنعتی و علامت تجاری
در صورتی که نوآوری های شما دارای شرایط ثبت اختراع باشد یعنی در صنعت به معنای عام آن کاربرد داشته ، نسبت به دانش پیشین موجود گام ابتکاری داشته و جدید باشد میتواند در نظام اختراعات به ثبت رسیده و از حمایت های قانونی بهرمند گردد.
طرح صنعتی نیز به هرگونه طرح و ترکیبی از خطوط و رنگ ها اشکال سه بعدی و دوبعدی و …. که دارای اصالت و جدید باشد اطلاق میگردد که میتوان با ثبت طرح خود از حمایت های قانونی برخوردار شوید.
اما گاهی با دو روش بالا مدل کس بو کار شما قابل حمایت نیست اینجاست که مجبور میشوید متوسل به برند سازی و جذب مشتریال خود به علامت و نام تجاری خود شوید .
در این روش شما تمام نوآوری های خود را تحت یک نام یا علامت تجاری به بازار معرفی منمایید هرچند که ممکن است نواوری های شما توسط سایر رقبا مورد بهره برداری قرار گیرد اما در هر صورت علامت شما پیش از همه در بازار محبوب و شناخته شده و منافع نوآور های خود را بدست خواهید آورد.
نظام کپی رایت
برخی نوآوری ها گاهی ممکن است تحت ضوابط نظام کپی رایت قابل حمایت باشد .در نظام کپی رایت جدید بودن و یا ابتکار ملاک نیست بلکه اثر شما میبایست دارای اصالت باشد ، اصالت بدان معناست که اثر شما کپی نبوده بلکه آفرینش ذهن پدید آورنده باشد .
نرم افزار و اپلیکیشن ها ، تیرزهای تبلیغاتی ، فیلم ، صوت ، تصویر، نوشتارها و محتواها ی وبسایت ها ، مقالات و….تحت این نظام قابل حمایت میباشد.
تشخیص اصالت و یا عدم اصالت آثار ، ابتکار یا جدید بودن در نظام پتنت و کپی رایت برعهده کارشناسان میباشد .
در هرصورت اگر هنوز تضمیم به ثبت آثار خود نگرفته اید حتما برای حفظ نواوری ها خود و عدم افشا آن توسط اشخاص ثالث نسبت به انعقاد قرارداد محرمانگی با همکاران و کسانی که به عنوان مشاور و سرمایه گذار با شما همکاری میکنند اقدام نمایید.
نویسنده : محمد یونسی
وکیل دادگستری