مناطق آزاد ؛ تعاریف ، اهداف و بررسی اجمالی مناطق آزاد ایران

شکل
شکل
شکل
شکل
شکل
شکل
شکل
شکل
مناطق آزاد

شاید تا کنون شما هم نام مناطق آزاد به گوشتان خورده باشد؛ اما این واژه به چه معناست ؟ و چه مطالبی را پیرامون خود به دنبال دارد؟

به طور کلی منطقه ی آزاد محدوده ی مشخصی از یک کشور است که برخی از قوانین اصلی کشور در آن جا اجرا نمیشود. قوانینی مثل قوانین مالیاتی یا مقررات مربوط به تجارت کالا و خدمات.

هم چنین منطقه ی آزاد امتیازات بیشتری مانند معافیت های گمرکی نیز به همراه دارد.

تعاریف کلی

حال بیایید در این واژه دقیق تر بشویم و چندین تعریف مهم درباره ی این واژه را با هم بررسی کنیم .

1 – طبق واژه نامه سازمان جهانی گمرک ، منطقه ی آزاد بدین سان تعریف شده است:

:Free Zone

A part of the customs territory of a contracting party where any goods introduced are

generally regarded, in so far as import duties and taxes concerned, as being out side this territory

ترجمه : بخشی از محدوده ی گمرکی یک طرف متعاهد است. کالای عرضه شده به طور کلی تا آنجا که به حقوق ورودی و عوارض مروبط میشود ، به عنوان کالای خارج از این محدوده محسوب میشود.

2 – تعریف دیگری که با توجه به مطالب سازمان توسعه ی صنعتی ملل متحد(UNIDO) میتوان برداشت کرد بدین شرح است که منطقه ی آزاد ناحیه ای صنعتی است که شامل کارخانه های تولیدی با موقعیت مناسب سرمایه گذاری است .

3 – تعریف سوم ، تعریف منطقه ی آزاد در سند تجدید نظر شده کنوانسیون کیوتو می باشد :

:FREE ZONE

free zone means a part of the territory of a Contracting Party where any goods introduced are generally regarded, insofar as import duties and taxes are concerned, as being outside the Customs territory

4 – تعریف چهارم با توجه به توسعه ی معنای این واژه در سالیان اخیر ارائه میشود. این تعریف میتواند تا حدی جامع و مانع باشد و مسائل مبتلا به را در برگیرد.

این تعریف بدین سان بیان مطلب مورد نظر رابیان میکند.

مناطق آزاد تجاری ، مناطق محفوظ و محدود شده ای هستند . کالاها و خدمات از طریق راه های دریایی ، هوایی و زمینی به آن وارد میشوند. نیاز به پرداخت های گمرکی برای تولید ، پردازش و یا صادرات مجدد ندارند .

همچنین این مناطق از بسیاری از قوانین عمومی کشور معاف بوده و موقعیت کسب درآمد های ارزی را ایجاد میکند.

شناخت مناطق آزاد ایران ؛ بیان تعارف و اهداف

حال پس از آن که به شناخت نسبی درباره ی مناطق آزاد دست یافتیم باید به سراغ مناطق آزاد در ایران برویم .

در ایران در قوانینی مربوط به مناطق آزاد وجود دارد.  مثل قانون چگونگی اداره ی مناطق آزاد و یا سایر قوانین مربوط به این حوزه هیچ تعریف جداگانه ای مشخص نشده است. بلکه این قوانین با بیان تهداف تاسیس منطقه ی آزاد این موضوع را توضیح داده اند.

برای مثال قانون چگونگی اداره ی مناطق آزاد در ماده ی 1 پس از بیان 8 هدف برای مناطق آزاد به دولت اجازه ی اداره ی آن ها بر اساس موازین این قانون را میدهد .

این 8 هدف به ترتیب عبارتند از :

الف) تسریع در انجام امور زیر بنایی

ب)عمران و آبادانی رشد و توسعه ی اقتصادی

ج)سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی

د)ایجاد اشتغال سالم و مولد

ه)تنظیم بازار کار و کالا

و) حضور فعال دربازار های جهانی و منطقه ای

ز)تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی

ح) ارائه ی خدمات عمومی

قانون دیگری نیز به این امر پرداخته است. سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است که در بند 11 آن 4 هدف برای این مناطق بیان شده است که عبارتند از :

الف)انتقال فناوری های پیشرفته

ب)گسترش و تسهیل تولید

ج)صادرات کالا و خدمات

د) تامین نیاز های ضروری و منابع مالی از خارج از کشور

حال بر این اساس دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ، صنعتی و ویژه ی اقتصادی ایران بیان کرده است که مناطق آزاد محدوده های جغرافیایی هستند که با هدف حمایت از صنعت داخلی و تسهیل واردات، صادرات و ترانزیت کالا غالبا در نزدیکی مرز ها و مبادی گمرکی ایجاد شده و قوانین محدود تر و تشریفات گمرکی ساده تری نسبت به سرزمین اصلی دارند .

این محدوده ها از شمول بسیاری از قوانین سرزمین اصلی خارج هستند و به دلیل تسهیلات ، امکانات ، معافیت ها و امتیاز های در نظر گرفته شده برای آن ها میتوانند بستر مناسبی را برای تولید کنندگان کالاهای صادراتی ، بازرگانان و فعالان صنعت ترانزیت ایجاد کنند .

تمرکز اصلی در توسعه ی این مناطق بر تشویق صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی ، جذب سرمایه و فناوری های خارجی ، تقویت کانال های ترانزیتی و تقویت جایگاه کشور در عرصه ی تجارت بین الملل است .

مناطق آزاد ایران

پس از بیان تعاریف واهداف مناطق آزاد باید به شناسایی خود این مناطق اقدام کنیم

در حال حاضر ایران دارای 9 منطقه ی آزاد مصوب است که 7 منطقه ی آن به صورت فعال و عملیاتی میباشد و 2 منطقه ی دیگر در حال حاضر غیر فعال است .

هم چنین تلاش های مسئولین مربوطه برای تصویب 10 منطقه ی دیگر نیز هم چنان ادامه دارد .

ابتدا سراغ 7 منطقه ی فعال میرویم و مختصراً درباره ی هر کدام توضیح میدهیم.

1 – کیش : معروف ترین و اولین منطقه ی آزاد ایران که شامل کیش ، هندورابی ، فارور بزرگ و فارور کوچک است که شروع فعالیت هایش به قبل از انقلاب اسلامی باز میگردد اما فعالیت جدی و رسمی آن مطابق با قانون برنامه ی توسعه ی اول مصوب 69 شروع شد .

2 – قشم : دومین منطقه ی آزاد که از قضا بزرگترین جزیره ی خلیج فارس است و همانند کیش مطابق قانون برنامه ی توسعه ی اول مصوب 69 شروع به کار کرد .

3 – چابهار : سومین منطقه که همزمان با کیش و قشم به تصویب رسید چابهار است که سال 69 شروع به فعالیت کرد و به خاطر عدم دسترسی اولیه باه آب های آزاد در سال 89 بنادر شهید کلانتری و شهید بهشتی نیز به این منطقه افزوده شد .

4 – اروند : چهارمین منطقه اروند است که شامل آبادان ، خرمشهر و شلمچه و جزیره ی مینو میباشد که در سال های 82 و 83 به تصویب و فعالیت رسیده است .

5 – ارس : پنجمین منطقه ارس است که شامل مناطقی از جلفا و خداآفرین میشود و با ارمنستان و آذربایجان و نخجوان هم مرز است که در سال 84 آغاز به فعالیت نمود و در سال 87 مناطقی به آن افزوده شد .

6 – انزلی : ششمین منطقه بندر انزلی است که در سال 84 راه اندازی شد و در سال 93 وسعت آن افزایش یافت .

7 – ماکو :آخرین منطقه ی آزاد فعال حال حاضر ماکو است که بزرگترین منطقه ی آزاد ایران به شمار میرود که در سال 89 احداث شد و شامل بخش هایی از ماکو ، بازرگان ، شوط ، پلدشت است و با آذربایجان و نخجوان و ترکیه مرز مشترک دارد .

مناطق آزاد مصوب غیر فعال

2 منطقه ی فرودگاه امام خمینی در سال 89 بر اساس برنامه ی پنجم توسعه و منطقه ی مکران در سال 95 نیز بر اساس قانون احکام دائمی برنامه های توسعه جزو مناطق فعال در نظر گرفته شده اند اما تاکنون به بهره برداری کامل و فعالیت نرسیده اند .

البته دبیرخانه ی شورای عالی مناطق آزاد تجاری ، صنعتی و ویژه های اقتصادی اعلام کرده است که فعالیت این منطقه از سال 99 به نوعی آغاز شده و جزو مناطق فعال به حساب می آید .

 

مناطق آزاد در حال تصویب

مناطقی نیز برای تصویب در سال ها آتی در نر گرفته شده اند.

منطقه ی اینچه برون در استان گلستان ، اردبیل ، بانه و مریوان در کردستان ، قصر شیرین در کرمانشاه ، مهران در ایلام ، بوشهر ، جاسک در هرمزگان ، سیستان در استان سیستان و بلوچستان ، مازندران ، سرخس و دوغارون در خراسان رضوی اشاره کرد .

با تصویب این مناطق محور های اصلی کسب  کار میتواند در گوشه و کنار ایران به نوعی دستخوش تحول شود!

در مطلبی جداگانه در آینده به مزایای سرمایه گذاری و فعالیت در این مناطق خواهیم پرداخت .

 

 

مناطق آزاد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *