مقدمه
نظام حقوقی ایران حق تصرف افراد نسبت به املاک را به رسمیت شناخته است هرچند که در بسیاری از مواقع کسانی که در املاک تصرف نموده اند مالک آن هستند ولی قانون گذار به سبب اثرات منفی تصرف املاک دیگران بدن اجازه و آسیب های احتمالی آن به نظم عمومی و حقوق افراد حمایت خود را بر متصرف سابق املاک معطوف نموده است.
در همین راستا فردی که در ملک سابقا تصرف داشته در صورتی مال موضوع تصرفش توسط دیگران بدون اجازه یا اذن قانونی مورد سلطه و تصرف قرار گیرد تحت شرایط با اثبات تصرف سابق و شرایط دیگری که به آن خواهیم پرداخت می تواند با اخذ مشاوره یا قرارداد از وکیل تصرف عدوانی و طرح دعوای رفع تصرف عدوانی یا شکایت رفع تصرف عدوانی حق خود را باز یابد.
تصرف عدوانی چیست ؟
تصرف اموال غیر منقول افراد توسط دیگران مثل خانه، زمین و … به نحوی که بدون رضایت مالک باشد تصرف عدوانی محسوب می گردد.
این نوع تصرف می‌تواند شامل مواردی باشد که فردی بدون مجوز قانونی یا رضایت مالک، به طور غیرمجاز از ملک استفاده کند.
دعوای رفع تصرف عدوانی چیست ؟
دعوایی است که در راستای حمایت از حقوق متصرف سابق در ملک از جانب او قابل طرح در مراجع قضایی است.
ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی در مقام تعریف دعوای تصرف عدوانی بیان داشته است:«ادعای متصرف سابق بر اینکه دیگری بدون رضایت اون مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال دخواست می نماید.»
البته لازم به ذکر است که امکان طرح دعوای کیفری نیز در این مورد وجود دارد ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعزیرات به بیان مصادیقی از تصرف در اموال غیر منقول دیگری پرداخته که واجد مجازات می باشد.
شکایت تصرف عدوانی ( کیفری)
همانطور که توضیح داده شد تصرف عدوانی دارای جنبه حقوقی و کیفری است. از نظر کیفری در صورت وقوع تصرف عدوانی ، شخص متخلف مشمول مجازات قانونی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
در این مرحله پس از تنظیم شکواییه و ثبت آن در دفاتر خدمات قضایی الکترونیک یا ارائه آن از طریق وکیل متخصص ملکی، در دادسرای محل وقوع ملک پرونده تشکیل و تحقیقات مقدماتی به عمل می آید.
در صورت احراز جرم در مرجله تحقیقات مقدماتی، قرار جلب دادرسی صادر و پرونده به دادگاه ارسال تا در نهایت منجر به صدور حکم شود.
در تنظیم شکایت تصرف عدوانی و دفاع از ادعا در پرونده تشکیل شده توجه به مواد مربوط قانونی لازم است.
متن ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعزیرات:
« هر كس ……اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدواني يا ايجاد مزاحمت يا ممانعت از حق در موارد مذكور نمايد به مجازات يك ماه تا يك سال حبس محكوم مي شود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدواني يا رفع مزاحمت يا ممانعت از حق يا اعاده وضع به حال سابق نمايد.»
بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی، هرگونه اقدام به تجاوز و تصرف عدوانی شامل ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مشخص شده، جرم محسوب می‌شود.
لازم به ذکر است طبق ماده 107 قانون کاهش قانون مجازات تعزیری، جرم تصرف عدوانی، جز جرایم قابل گذشت محسوب می شود. جرایم قابل گذشت صرفا با شکایت شاکی قابل پیگیری بوده و در هر زمان که شاکی اعلام رضایت نماید پرونده مختومه می گردد.
مجازات‌های مقرر برای تصرف عدوانی
مجازات‌های مقرر برای جرم تصرف عدوانی در ماده 690 قانون مجازات اسلامی شامل موارد زیر است:
مجازات حبس: مرتکبین این جرم ممکن است به حبس از یک ماه تا یک سال محکوم شوند. البته لازم به ذکر است در صورتی که حداقل مجازات جرم، مرتکب زیر سه ماه باشد دادگاه باید مجازات جایگزین حبس را تعیین کند.
رفع تصرف: دادگاه موظف است پس از بررسی موضوع، متجاوز را به رفع تصرف عدوانی و اعاده وضع به حال سابق محکوم کند. در این صورت مرتکب علاوه بر رفع تصرف باید تمام آنچه که در ملک مورد تصرف ایجاد نموده را برطرف یا قلع و قمع نماید.
توقف عملیات متجاوز: مقام قضایی می‌تواند با تنظیم صورت مجلس دستور توقف عملیات متجاوز را تا صدور حکم قطعی صادر کند.
تفاوت بین دعاوی حقوقی و کیفری تصرف عدوانی
در دعاوی حقوقی مربوط به تصرف عدوانی، خواهان معمولاً درخواست اعاده ملک خود را دارد، در حالی که در دعاوی کیفری، هدف اصلی مجازات متجاوز است. همچنین در دعاوی کیفری، نقش دادستان نیز بسیار مهم است و او می‌تواند علیه متجاوز اقدام کند.
دعوای رفع تصرف عدوانی ( حقوقی )
برای طرح این دعوا و رسیدن به نتیجه مد نظرتان نیاز است 3 رکن بر قرار باشد تا با اثبات بتوانید متصرف را از ملک خود خارج کنید.
1-خواهان دعوا سابقا در ملک تصرف داشته باشد.
یعنی سابق بر تصرف فرد متصرف در ماک به نحوی مستمر و علنی تصرف داشته باشد. مدت تصرف مهم نیست و اینکه صرفا بتوان خواهان را متصرف سابق قلمداد کرد کافیست.
2-خوانده در حال حاضر نیست در ملک تصرف داشته باشد.
3-عدوانی بودن تصرف خوانده یعنی تصرف فعلی بدون اجازه باشد.
توجه داشته باشید دعوای تصرف عدوانی با دعوای تخلیه و دعوای خلع ید تفاوت دارد. بسته به شرایط با بررسی اوضاع و احوال باید تصمیم بگیرید کدام دعوا در مورد مشکل شما قابل طرح در مراجع قضایی است و شما را به نتیجه می رساند.
در این رابطه میتوانید با وکلای پایه یک دادگستری و متخصص در دعاوی ملکی گروه فینولا مشورت نمایید.
انواع دعاوی تصرف در حقوق ایران:
تصرف عدوانی تنها دعوا در بین دعاوی تصرف نیست گاهی شرایط طرح دعوایی مثل رفع تصرف عدوانی مطرح نیست مثل زمانی که همسایه شما در مسیر رفت آمد شما به ملکتان مانعی ایجاد کرده باشد.
دعوای رفع مزاحمت (ماده 160 قانون آیین دادرسی مدنی):این دعوا در مواردی قابل طرح است که دیگری مزاحم تصرفات افراد می گردد بدون اینکه ملک را از تصرف آن هاخارج نماید.
دعوای رفع ممانعت از حق (ماده159 قانون آیین دادرسی مدنی): در این دعوا حمایت از دارنده حق انتفاع یا ارتفاق موضوعیت دارد بنابر این کسی که مانع بهره برداری دارنده این حقوق از حقشان شود دعوایی با این عنوان علیه وی قابل طرح است.
صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به دعوای تصرف عدوانی
ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی در بیان صلاحیت رسیدگی رسیدگی محاکم در خصوص دعاوی غیرمنقول بیان داشته است:«دعاوی مربوط به اموال غیر منقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد»
نکته مهم در خصوص صلاحیت این دعاوی آمره بودن ماده 12 این قانون در خصوص تعیین صلاحیت محلی رسیدگی است بنابر این از قاعده عام صلاحیت محل اقامت خوانده پیروی نمی کند.
در صورتی که دعاوای تصرف را در دادگاهی غیر از دادگاه محل ملک مطرح نمایید، دعوا با قرار عدم صلاحیت از جانب دادگاه روبرو خواهد شد.
شباهات های دعاوی سه گانه تصرف (رفع تصرف عدوانی، رفع مزاحمت و رفع ممانعت از حق )
1-هر 3 دعوا غیر منقول هستند بنابر این از حیث صلاحیت باید در دادگاه صالح محل وقوع ملکتان دعوا را مطرح نمایید.
2-عدم توجه دادگاه به مالکیت خواهان در این دعاوی
به این معنی که مالک بودن ملاک اثبات این 3 دعوا نیست و تصرف سابق خواهان کفایت می کند.
3-طرح این 3 دعوا مشمول مرور زمان نیست و هر زمان قابل طرح است البته به ارکانی که بالاتر گفته شد حتما باید توجه کنید.
4-این دعاوی غیر مالی هستند بنابر این رای صادره در خصوص آن ها قابل تجدید نظر در محاکم تجدید نظر می باشد.
جمع بندی مطلب
در سال های گذشته رویه قضایی محاکم دادگستری حساسیت های بیشتری نسبت به بررسی دعاوی مطرح شده در این مراجع از حیث رعایت شرایط شکلی و ماهوی دارد.
رعایت شرایط شکلی طرح دعوا، استفاده از مزیت های قانونی همزمان یا قبل از طرح این دعاوی، دفاع صحیح از ادعاهای مطرح شده خواهان یا خوانده در دادگاه ها و ارائه لوایح تخصصی در حدود موضوع طرح شده؛ نیاز به دانش کافی حقوقی دارد که عموم افراد جامعه از آن بی بهره هستند.
بنابر این حتما قبل از طرح این دعاوی نسبت به اخذ مشورت حقوقی با وکیل متخصص ملکی اقدام نمایید.
وکیل دعوای تصرف عدوانی
انتخاب وکیل خوب همیشه چالش بزرگی برای افراد است مخصوصا زمانی که حق خود را در معرض تعرض سایرین می بینند. وکلای گروه فینولا دارای تخصص و تجربه کافی در دعاوی حقوقی من جمله دعاوی تصرف هستند.
میتوانید برای دریافت مشاوره تماس بگیرید وکیل رفع تصرف عدوانی در اسرع فرصت به شما پاسخ خواهند داد.
