مقررات حساب امانی در ایران
هیات وزیرات در راستای ماده 23 قانون تامین مالی تولید و زیرساخت در تاریخ 11 تیر ماه 1404 ایین نامه اجرایی با موضوع توسعه روشهای تأمین مالی مبتنی بر پیش فروش با خرید اعتباری کالاها و خدمات را تنظیم و ابلاغ نمود. این ایین نامه میتواند گام مهمی در تجارت الکترونیکی بازار های مالی و حتی املاک و وسایل نقلیه ایفا نماید.
حساب امانی چیست؟
هر گاه دو طرف معامله به منظور اجرای تعهدات قراردادی و پرداخت وجه نیاز به تضمین داشته باشند یکی از شیوه های تضمین ایفای تعهدات مالی و اجرایی استفاده از حساب امانی است.
در واقع شخص ثالثی میان دو طرف معامله قرار گرفته و پس از تایید ایفا تعهدات اقدام به تایید تسویه مالی از محل وجوه طرف دیگر معاممله که به صورت امانی در اختیار ایشان می باشد اقدام می نماید.
به این واسطه هم مجری تعهدات مطئمئن از پرداخت حق الزحمه یا ثمن معامله است و هم خریدار یا کارفرما مطئمن از دریافت کالا و خدمات خواهد بود.
شخص ثالث به عنوان ناظر میتواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد و بابت خدمات خود کارمزد دریافت نماید.
نمونه مشهور و بین المللی این نوع حساب امانی وب سایت www.escrow.com است که با نامEscrow account مشهور است .
کاربر حساب امانی کجاست؟
حساب امانی در کلیه معاملاتی که تعهدات دارای بازه زمانی است کاربرد دارد. به طور مثال در حوزه املاک تشریفات انتقال و تحویل ملک زمان بر است و از طریفی مالک باید از توان پرداخت خریدار اطمینان حاصل نماید .
حتی در معاملات تجارت الکترونیکی نیز بسیار کاربردی است . فرض کنید شما کالایی را از یک فروشگاه اینترنتی خریداری نموده اید و کل وجه آن را قرار است قبل از دریافت کالا یا خدمت پرداخت کنید اما به شرکت ارائه دهنده خدمات اطمینان کافی ندارید و یا وجه معامله بسیار بالاتر از عرف این نوع معاملات است.
بهترین گزینه برای تضمین چنین معاملاتی استفاده از حساب امانی است. هرچند تورم شدید ممکن است کاربرد این نوع از حساب امانی را در برخی از معاملات کالا محور محدود نماید اما در خصوص اجرای تعهدات پیمانی بسیار کاربرد دارد.
حساب امانی در شبکه بلاکچین
یکی از کاربرد های مهم از حساب امانی میتواند در بلاکچین باشد. زیرا قرارداد هوشمند میتوانند روابط فی مابین طرفین را در قالب توابع ریاضی و کد نویسی تعریف نموده و به محض اجرای دستورات از پیش تعیین شده امکان بهره برداری از ارز دیجیتال یا دارایی دیجیتال وثیقه را فراهم نماید بی آنکه دخالت انسانی و ناظر ثالث وجود داشته باشد.
مقررات حساب امانی در ایران
تا پیش از این حساب امانی در ایران چندان مورد استفاده قرار نگرفته است . در برهه ای بانک ها حساب وکالتی را برای ثبت نام در سامانه های خودرو یا خرید سکه ارائه نموده بودند اما کاربرد حساب امانی را نداشتند.
به موجب آیین نامه اجرایی ماده (۲۳) قانون تأمین مالی تولید و زیر ساخت ها موضوع توسعه روشهای تأمین مالی مبتنی بر پیش فروش با خرید اعتباری کالاها و خدمات که در 11 تیرماه 1404 ابلاغ شد به حساب امانی رسمیت بخشید.
تعریف حساب امانی در قانون
در بند 10 ماده 1 این آیین نامه در تعریف حساب امانی این گونه آمده است که :
«نوعی حساب بانکی مطابق با ضوابط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (۱۵) این آیین نامه که برای نگهداری وجوه مربوط به قرارداد فروش کالا / خدمت در مؤسسه اعتباری، به نام خریدار معرفی می‌شود مشروط به اینکه دارنده حساب امانی حق مسدود سازی و نقل و انتقال وجوه مربوط به قرارداد را در اختیار نهاد پذیرنده قرارداد قرار می دهد.»
بنابراین طبق این تعریف اولاً موسسه اعتباری و بانک محل نگهداری وجوه امانی خواهد بود دوماً نهاد پذیرنده به عنوان شخص ثالث اختیار مسدود سازی و رفع آن و حتی واریز به حساب مقصد را خواهد داشت سوماً علاوه بر قرارداد پایه میان طرفین معامله باید قرارداد دیگری را با نهاد پذیرنده منعقد نمود.
نهاد پذیرنده
نهادهای پذیرنده فرآیند تنظیم و اجرای قرارداد فروش کالا یا خدمت را مدیریت و بر حسن اجرای آن از جمله عدم مغایرت اسناد ارائه شده با تعهدات مندرج در مفاد قرارداد نظارت میکند و مطابق این آیین نامه تضمین تعهدات مرتبط با قرارداد فروش کالا یا خدمت را بر عهده دارد.
تضمین تعهدات مرتبط با قرارداد فروش کالا / خدمت موضوع آیین نامه فوق ، صرفاً توسط صندوق های تضمین دولتی و غیر دولتی، بورس های کالایی یا شرکت های سپرده گذاری مرکزی مورد تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار، صندوق توسعه ملی، صندوق نوآوری و شکوفایی، صندوق های پژوهش و فناوری، شرکت های بیمه، شرکت های واسپاری (لیزینگ) و سایر مؤسسات مالی و اعتباری پس از اخذ مجوز از نهاد ناظر مربوط در چهارچوب قوانین و مقررات بالادستی خود مجاز است.
طبق ماده 4 آیین نامه، نهاد پذیرنده قرارداد در صورت پذیرش قرارداد فروش کالا / خدمت، موظف است نسبت به انعقاد قرارداد سه جانبه با طرفین معامله اقدام نماید. حدود وظایف و اختیارات نهاد مذکور، طرفین معامله و تعهدات آنها به یکدیگر مطابق مفاد قرارداد مذکور خواهد بود.
فرایند اجرای تعهدات و تسویه مالی در حساب امانی چیست؟
همانطور که مطرح شد شروع فرایند حساب امانی انعقاد قرارداد با نهاد پذیرنده است . بنابر این کلیه شروط قرارداد از جمله زمان بندی پرداخت، اسناد و مدارک مینای درخواست مبلغ توسط فروشنده، شرایط و معیارهای پرداخت به فروشنده، تضامین، خسارت قراردادی، بازپرداخت مبلغ پرداختی خریدار در صورت عدم اجرای تعهدات توسط فروشنده و خسارت تأخیر تادیه، باید مورد توافق سه جانبه قرار گیرد.
در فرآیند اجرای قرارداد فروش کالا / خدمت، بررسی و حصول اطمینان از عدم مغایرت اسناد ارائه شده مرتبط با تعهدات مندرج در مفاد قرارداد در راستای احراز ایفای تعهدات طرفین بر عهده نهاد پذیرنده قرارداد است.
نهاد مذکور پیش از پذیرش قرارداد موظف است فروشنده و خریدار را مطابق با شرایط قرارداد و ضوابط ابلاغی نهاد ناظر شناسایی و احراز نماید. همچنین فروشنده را از منظر توان تأمین و تحویل کالا خدمت و یا خریدار را از منظر توان پرداخت ارزیابی نماید.
نهاد پذیرنده قرارداد مجاز است توان فنی و اجرایی فروشنده را از دستگاه متولی کالا خدمت استعلام نماید.
دستگاه متولی کالا خدمت موظف به ارائه پاسخ و ارسال داده و اطلاعات درخواستی به نهاد پذیرنده است.
چنانچه بر اساس قرارداد فروش کالا / خدمت، پرداخت توسط خریدار در زمان انعقاد قرارداد به صورت نقد و کامل انجام نگیرد، نهاد پذیرنده قرارداد موظف است پیش از پذیرش قرارداد، نسبت به اعتبار سنجی خریدار و با دریافت امتیاز اعتباری وی از شرکت های اعتبار سنجی دارای مجوز اقدام نماید.
تعهدات خریدار
در نهایت خریدار موظف است به درخواست نهاد پذیرنده قرارداد، نسبت به معرفی حساب امانی نزد مؤسسه اعتباری و بانک خود اقدام نماید. خریدار موظف است بر اساس شرایط پرداخت مندرج در قرارداد، نسبت به واریز کلیه پرداخت ها اعم از یک جا، پیش پرداخت و اقساط به حساب امانی معرفی شده اقدام نماید.
در صورت عدم ایفای به موقع تعهد توسط خریدار وفق قرارداد فروش کالا / خدمت، خریدار ملزم به پرداخت مبلغی به عنوان خسارت تاخیر تادیه دین در چهارچوب قرارداد سه جانبه منعقده با نهاد پذیرنده است.
تعهدات فروشنده
فروشنده موظف است کالا خدمت را در زمان مقرر طبق قرارداد فروش کالا خدمت تأمین و به خریدار تحویل / ارائه دهد.
و در صورتی که شرط ارائه گواهی بازرسی فنی / گواهی انطباق خدمات در مفاد قرارداد فروش کالا / خدمت، درج شده باشد؛ فروشنده موظف است گواهی بازرسی فنی / گواهی انطباق خدمات در مقصد مبنی بر تطابق کالا / خدمت بازرسی شده موضوع قرارداد با مشخصه های کمی و کیفی مندرج در قرارداد را از شرکتهای مجاز بازرسی تعیین شده توسط نهاد پذیرنده اخذ نماید.
اگر پس از تحویل کالا، مشکلاتی در خصوص کیفیت با نقص کالا بروز کند، مسئولیت جبران با رفع آن در چهارچوب قرارداد فروش کالا خدمت است.
در صورت تأخیر یا عدم تحویل با تحویل کالا / ارائه خدمت به شکل مغایر با مفاد قرارداد به خریدار در موعد مقرر مندرج در قرارداد فروش کالا / خدمت، خریدار مشروط به درج در قرارداد، حق فسخ خواهد داشت. فروشنده ملزم است علاوه بر بازپرداخت مبلغ پرداختی خریدار، جرایم مربوط مندرج در قرارداد فروش کالا خدمت را پرداخت نماید.
برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید
