سهام شرکت یا کسب و کار های نوپا دارای انواع مختلفی است مانند سهام عادی ، سهام ممتاز ، سهام تشویقی و … در این خصوص اعطا این سهام باید تفاوت هر یک را بدانیم.
تعریف سهم
سهم به زبان ساده نمودار تقسیم دارائی به بخش های متساوی است مثلا وقتی یک خانه را به شش قسمت متساوی تقسیم کنیم
هر یک ازین قسمت ها یک سهم محسوب میگردد ، البته سهم میتواند به اجزا بزرگتر و یا کوچکتر نیز تقسیم گردد.
در خصوص کسب وکار نیز به همین صورت است سهم نیز نمودار تقسیم دارائی ها میان صاحبان کسب و کار به نسبت های متساوی است .
معمولا دارائی های یک کسب و کار متعدد و متنوع است.
بنابراین معمولا کل دارائی ها را هرچه باشد با درصد محاسبه می کنند ، یعنی با پیش فرض تقسیم دارائی ها بر صد سهم متساوی درصدی از آن را برای هریک از صاحبان کسب و کار درنظر می گیرند.
محاسبه درصد مالکیت در کسب و کار برای تعیین میزان سهم روش آسوده تری است.
اما سهم درشرکت های تجاری، جزئیات دیگری دارد.
در واقع در شرکت های تجاری نیز سهم هم نمودار میزان مالکیت شما در اموال و دارائی های شرکت و هم نمودار مسئولیت و مشارکت شما در سود و زیان شرکت را تعیین میکند .
در شرکت های تجاری سرمایه شرکت به سهم های متساوی تقسیم میشود و هر سهم نمودار ارزشی مشخص از دارائی های شرکت است .
برای مثال شرکتی که دارای یک میلیون تومان سرمایه است این سرمایه اگر به صد واحد متساوی تقسیم گردد
ارزش هر واحد ده هزار تومان خواهد بود که هریک از واحد ها سهم نامیده میشود .
بنا به تعریف مندرج در ماده 24 بخش 2 قانون تجارت :
سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد . ورقه سهم سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد .
اگر چه قانون گذار سهم را قسمتی از سرمایه شرکت دانسته اما در ادامه به منافع صاحب سهم در شرکت اشاره کرده است
بنابراین سهم نمودار مالکیت صاحب سهام در کلیه دارائی های شرکت است البته بصورت مشاع .
• انواع سهام در قانون
انواع سهام از نظر قانون تجارت عبارتند از سهام بانام ، بی نام ، عادی ، ممتاز .
الف- سهام با نام
سهام با نام به سهامی اطلاق می شود که نام صاحب سهم در آن قید شده باشد. وفق ماده 40 قانون تجارت انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت شرکت به ثبت برسد
و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند.
در مواردی که تمامی مبلغ اسمی سهم پرداخت نشده است نشانی کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده
و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود .
هر گونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رسیده و امضا شود.
هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است .
ب- سهام بی نام
بنا به ماده 39 سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و مالک ، دارنده آن شناخته می شود مگر خلاف آن ثابت گردد.
نقل و انتقال این گونه سهام به قبض و اقباض به عمل می آید.
بنابراین سهام بی نام به سهامی اطلاق می گردد که نام صاحب سهم در آن ذکر نشده باشد
و دارنده آن مالک و صاحب آن شناخته می شود
و نقل و انتقال آن منوط به تحویل و دریافت است و مستلزم هیچگونه تشریفات ثبت نیست .
لازم به ذکر است گواهی نامه موقت سهام بی نام در حکم سهام بانام است
و از لحاظ مالیات بر درآمد مشمول مقررات سهام بی نام می باشد .
ج- سهم ممتاز
سهام ممتاز به سهامی اطلاق می شود که در مقایسه با سایر سهام ( سهام عادی ) از امتیاز و اولویت برخوردار باشند .
این قبیل امتیازها که باید در اساسنامه شرکت منعکس و به تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام رسیده باشد شامل موارد ذیل می باشد :
1- اعمال تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی سهام
2- تخصیص سود بیشتر به سهام ممتاز
3- پرداخت مبلغ اسمی سهام به سهامداران سهام ممتاز قبل از انحلال شرکت هنگامی که موضوع انحلال مطرح باشد .
4- اعمال نظر در خصوص تعیین مدیران شرکت یا تفوق آراء سهامداران ممتاز نسبت به سهامداران عادی
5- مستثنی کردن سهامداران ممتاز از اعمال زیان عملکرد
بر اساس ماده 42 هر شرکت سهامی می تواند به موجب اساسنامه و همچنین تا موقعی که شرکت منحل نشده است
طبق تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام ، سهام ممتاز ترتیب دهد .
امتیازات این گونه سهام و نحوه استفاده از آن باید به طور وضوح تعیین گردد.
هر گونه تغییر در امتیازات وابسته به سهام ممتاز باید به تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت با جلب موافقت دارندگان نصف به علاوه یک این گونه سهام انجام گیرد .
انواع سهام در کسب و کار های نوپا
در کسب و کار های نوپا بنیانگذاران کسب و کار از سهم عمده برخوردارند که بسته به نوع توافق میان بنیانگذاران و یا با سرمایه گذاران کسب و کار ممکن است
این سهام از نوع عادی و یا ممتاز باشد .
اما معمولا این نوع سهام به طور تام در اختیار و مالکیت بنیانگذاران نیست.
زیرا برای دست یابی به اهداف کسب و کار نیازمند فعالیت چندین ساله کارآفرینان و بنیانگذاران کسب و کار است
بنابراین آورده اصلی بنیانگذاران در کسب و کار خلاقیت ، نوآوری ، دانش فنی و اداره و مدیرت کسب و کار است که در طول زمان منجر به ارزش آفرینی می گردد .
از همین رو برای تدوام این ارزش آفرینی از شرط وستینگ و یا واگذاری تدریجی سهم استفاده می شود.
در شرط وستینگ تملک قطعی سهم زمانی میسر میگردد که کارآفرین به تعهدات خود در طول مدتی مشخص عمل نماید
در طول این مدت نقل و انتقال سهم با محدودیت مواجه است و مالکیت آن نیز مشروط و معلق به کیفیت اجرای تعهدات و مدت اجرای آن است.
سهام تشویقی
معمولا بنیانگذاران کسب و کار تمایل چندانی به واگذاری سهام خود به دیگران نیستند اما در دوحالت تن به این کار می دهند :
1 : برای جذب سرمایه و انتقال سهام به سرمایه گذار
2: برای حفظ تیم کاری و حفظ کارکنان کلیدی خود .
کسب و کارها در بدو کار توان پرداخت حقوق و مزایای چندانی به پرسنل خود نیستند
و یا اینکه حضور برخی کارکنان را درکسب وکار خود حیاتی می دانند
از همین رو برای اینکه تیم کاری خود را حفظ و در گیر با کسب و کار نمایند.
بنابراین به آنان درصدی از سهام کسب و کار را اعطا می نمایند.
که در ثالب سهم تشویقی اعطا میشود .میزان این سهام محدود است و معمولا منوط به تصویب هیات مدیره می باشد.
اما در خصوص این سهام نیز مدت فعالیت و کیفیت فعالیت کارکنان مدنظر نیز از اهمیت برخودار است .
لازم به ذکر است که این نوع از سهامداران معمولا درتصمیم گیری های شرکت مداخله ندارند و طی قرارداد های مجزا برای اعطا این نوع سهام شرایط و کیفیت اعطا مشخص می گردد.
برخی شرکت ها برای اعطا سهام تشویقی بخشی از سهام خود را بصورت بی نام منتشر می نمایند تا فرآیند اعطا سهل تر و سریع تر انجام شود.
