مجازات فحاشی، در فصل جرایم تعزیری قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است .اما با تصویب قانون کاهش حبس تعزیری در سال 1402 در مجلس شورای اسلامی، تغییراتی در قوانین مربوط به توهین و فحاشی در ایران اعمال شده است. این قانون جدید که با هدف حفظ حقوق شهروندی و احترام به ارزش‌های اجتماعی و مذهبی ایرانیان تدوین شده است. تاکید بیشتری بر ارتقاء اخلاق و فرهنگ سازمانی جامعه دارد.
قانون جدید 1402 به طور صریح توهین و فحاشی را به عنوان جرم محسوب می‌کند و مجازاتهای سختی برای آن تعیین کرده است. بر اساس این قانون، هرگونه توهین یا فحاشی به اشخاص، مقامات، مقدسات دینی و مقامات عالی‌رتبه دولتی به شدت محکوم میشود. و با مجازات‌هایی مانند زندان، جریمه مالی و حتی اعدام مورد پیگرد قرار می‌گیرد.
به منظور اجرای صحیح این قانون جدید، سازمان‌های نظارتی و امنیتی ایران توانایی بررسی و رصد تمامی محتواهای منتشر شده در فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی را دارند. در صورت تشخیص هرگونه توهین یا فحاشی، اقدامات قانونی برای شناسایی و مجازات مرتکبین صورت می‌گیرد.
با این حال، قانون جدید 1402 همچنان به حفظ حق آزادی بیان و نظرسنجی افراد اهمیت می‌دهد. به عنوان مثال، انتقاد سازنده و مسئولیت‌پذیرانه از عملکرد مقامات دولتی و نهادها مجاز است. اما هرگونه توهین و فحاشی به شخصیت‌های عمومی و مذهبی ممنوع است.
به طور کلی، قانون جدید 1402 با تأکید بر ارتقاء اخلاق و فرهنگ سازمانی جامعه، توهین و فحاشی را به عنوان جرمی جدی محسوب می‌کند و مجازاتهای سنگینی برای آن تعیین کرده است.
در ماده ی 608 قانون مجازات اسلامی در خصوص جرم توهین بیان کرده است که :
توهین به افراد از قبیل فحاشی ( توهین لفظی) و استفاده از الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف ( نسبت دادن لواط یا زنا به شخص ) نباشد به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا پنجاه هزار ریال تا یک میلیون تومان جزای نقدی خواهد بود .
اما با تصویب قانون کاهش حبس تعزیری به استناد بند ج ماده 1 این قرارداد مجازات شلاق از جرم توهین حذف گردید و صرفا مجازات جزای نقدی درج شش برای این جرم درنظر گرفته شده است.
ماده۱- مجازاتهای مقرر در کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تعزيرات و مجازات‌هاي بازدارنده مصوب ۲/۳/۱۳۷۵ با اصلاحات و الحاقات بعدي به شرح زیر کاهش يافته یا تبدیل می شود:
…..
ج- مجازات موضوع مواد (۶۰۸) و (۶۹۷) قانون به جزاي نقدي درجه شش؛
با توجه به افزایش میزان جزای نقدی با تصویب هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۳/۳/۳۰ به پیشنهاد شماره ۴۴۷۷۹ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۷ وزارت دادگستری و به استناد ماده (۲۸) اصلاحی قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۹ میزان جزای نقدی درجه شش به میزان 200.000.000 الی 800.000.000 ریال تعیین شده است.
معیار توهین و فحاشی
هرچند در قانون مجازات اسلامی معیار دقیقی میان توهین ، فحاشی و بکارگیری الفاظ رکیک یا هتک حیثیت معیار دقیقی بیان ننموده است.
اما میتوان مطابق با توجه به آنچه در نص قانون و سایر منابع آمده توهین و یا اهانت و غیره عبارت است از بکار بردن الفاضی که صریح و به صورت کاملا ظاهری باشد و یا با در نظر گرفتن عرفیت جامعه و شرایط زمانی و مکانی و موقعیت اشخاص موجب تحقیر و توهین به افراد شود. حتی بدون گفتن الفاظ یا کلماتی که از نظر جامعه فحاشی و اهانت به شمار می آیند.
لذا توهین میتواند به صورت عملی یا لفظی باشد مثلا نشان دادن انگشت خاص که نشانه بی احترامی است یا هل دادن به قصد بی احترامی و تحقیر میتواند مصداق توهین عملی باشد و همچنین به کار بردن الفاظ تحقیر آمیز ، استفاده از القاب و اسامی تمسخرآمیز میتواند مصداق توهین باشد.
اما برخی عبارات و کلمات با توجه به عرف جامعه مصداق الفاظ رکیک یا ناسزای جنسی است که در برخی موارد مصداق قذف است که در ادامه توضیح داده خواهد شد در غیراینصورت شمول مجازات مقرر در قانون است و تفاوتی در میزان شدت و اثار الفاظ برای تعیین مجازات وجود نداردئ.
در چه صورت توهین پذیرفته نیست ؟
برای انکه یک رفتار توهین محسوب شود نیازمند سه رکن قانونی و مادی و معنوی است ، در این نوع رفتار ارتکاب عمدی و غیر عمدی آن در حقوق جزا مورد بحث نیست .تنها در مواردی جرم توهین محقق نمیشود که :
1. فرد خواب آلود و یا هیپتنوتیزم و یا مست باشد و کاملا بدون اراده مرتکب جرم شده باشد .
2. متهم از موهن بودن رفتار خود اطلاع نداشته باشد .
اثبات توهین با توجه به قوانین جمهوری اسلامی ایران
توهین یک جرم قابل گذشت است .اما برای اینکه یک رفتار جرم محسوب شود، موهن بودن آن رفتار مورد بحث است. یعنی اینکه صرف گفتن ، یک کلمه با لحن بلند و خشمگین موجب تحقق جرم توهین نمیگردد . در اینجا عرف تعیین کننده این موضوع است که آیا جرم توهین رخ داده است یا خیر . البته در این خصوص عواملی مثل زمان و مکان و طبقه ی اجتماعی و رفتار و شخصیت و مقام و موقعیت اشخاص نیز مورد برسی قرار می گیرد .
از مهم ترین روش های اثبات جرم می تواند به شهادت ( حداقل دونفر انسان عاقل و بالغ) ، علم و تفسیر قاضی ، قسامه ( قسم خوردن به کتاب آسمانی ) و سوگند اشاره کرد .
مجازات قذف
هر فعل یا ترک فعلی از جمله از گفتار ،رفتار ، نوشتار ، اشارات که از نظر عرفیت و عادت موجب لطمه به مقام و یا کسر شان طرف مقابل بگردد توهین محسوب شده و مجازارت قانونی خود را در بر دارد .
اگر توهین از نوع قذف ( به اصلاح عامیانه فحاشی ناموسی ) باشد دیگر جریمه نقدی نخواهد داشت و از نظر کیفری مورد پیگیری قرار می گیرد .در اکثر موارد این افراد به شلاق حدی محکوم می شوند.
قذف عبارت است از نسبت دادن زنا يا لواط به شخص ديگر، هر چند مرده باشد.
قذف بايد روشن و بدون ابهام بوده، نسبت‌دهنده به معناي لفظ آگاه و قصد انتساب داشته باشد گرچه مقذوف يا مخاطب در حين قذف از مفاد آن آگاه نباشد.
البته جرم قذف علاوه‌بر لفظ با نوشتن، هرچند به شيوه الكترونيكي نيز محقق مي‌شود.
هرگاه كسي به فرزند مشروع خود بگويد «تو فرزند من نيستي» و يا به فرزند مشروع ديگري بگويد «تو فرزند پدرت نيستي»، قذف مادر وي محسوب مي‌شود.
هرگاه كسي به ديگري بگويد «تو با فلان زن زنا يا با فلان مرد لواط كرده‌اي» فقط نسبت به مخاطب، قاذف محسوب مي‌شود.
مجازات جرم قذف حد شرعی است و حدّ قذف، هشتاد ضربه شلاق است. اما قذف در صورتي موجب حد مي‌شود كه قذف‌شونده در هنگام قذف، بالغ، عاقل، مسلمان، معين و غيرمتظاهر به زنا يا لواط باشد. و هرگاه قذف‌شونده، نابالغ، مجنون، غيرمسلمان يا غيرمعين باشد قذف‌كننده به سي و يك تا هفتاد وچهار ضربه شلاق تعزيري درجه شش محكوم مي‌شود لكن قذف متظاهر به زنا يا لواط، مجازات ندارد.
كسي كه به قصد نسبت دادن زنا يا لواط به ديگري، الفاظي غير از زنا يا لواط به كار ببرد كه صريح در انتساب زنا يا لواط به افرادي از قبيل همسر، پدر، مادر، خواهر يا برادر مخاطب باشد، نسبت به كسي كه زنا يا لواط را به او نسبت داده است، محكوم به حدّ قذف و درباره مخاطب اگر به علت اين انتساب اذيت شده باشد، به مجازات توهين محكوم مي‌گردد.
توهین به افراد فوت شده و مجازات آن
این موضع در تبصره 2 ماده 30 از قانون مطبوعات مصوب سال 1364 نیز پذیرفته شده است . که به موجب آن (هرگاه انتشار مطالب مذکور در ماده فوق راجع به شخص متوفی بوده ولی عرفاً هتاکی به بازماندگان وی به حساب آید هر یک از ورثه قانونی میتواند از نظر جزایی یا حقوقی طبق ماده و تبصره فوق اقامه دعوی نماید. )
قوانین در توهین به دو دسته توهین و توهین مشدد تقسیم بندی می شوند .
توهین ساده و مجازات آن
به توهینی گفته می شود که صرفا به بی احترامی و خوار کردن طرف مقابل منجر شود، بدون اینکه شخص مقام خاصی داشته باشد یا دلیلی بر تشدید مجازات برای شخص توهین کننده وجود داشته باشد .
توهین مشدد و مجازات آن
توهین مشدد به توهینی گفته می شود که به افرادی گفته می شود که این اشخاص به دلیل مقام و اعتبارشان از اهمیت بالایی برخوردارند و توهین به این افراد از مجازارت سنگین تری را برخوردار است . مانند : رئیس جمهور و رهبر
توهین مشدد به چند دسته تقسیم می شود :
هر یک از این دسته ها بسته بر نوع توهین و شخص توهین کننده و شونده دارای مجازات و برخورد متفاوتی از نظر قانون هستند .
1-توهین به رهبر فعلی و قبلی
توهین به شخص مقام رهبری ( طبق اصول 107 و 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قدرتمندترین . مقام سیاسی در جمهوری اسلامی ) که مجازات آن طبق قانون حبس از شش ماه تا دو سال می باشد .
این توهین طبق ماده 514 قانون مجازات اسلامی غیر قابل گذشت است .
2-توهین به کارکنان دولت و مقامات دولتی درحین انجام وظیفه و با توجه به سمت آن
طبق ماده 609 قانون مجازات اسلامی هر کس به کارکنان دولت توهین کند. علاوه بر جزای نقدی و شلاق به مجازات حبس نیز محکوم می شود. در واقع در اینجا قانون گذار برای توهین به افراد دولتی مجازات بیشتر ی قائل شده است البته زمان توهین به آن کارمند نیز مورد اهمیت است .
ماده ۶۰۹– هر کس با توجه به سمت، یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه ها و مؤسسات و شرکت های دولتی و شهرداریها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به چهل و پنج روز تا سه ماه حبس و یا تا (۷۴) ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم میشود.
جزای نقدی مندرج در این ماده به موجب مصوبه مورخ 1403 هیات وزیران به (6.6۰۰.۰۰۰) تا (82.5۰۰.۰۰۰) میلیون ریال تعدیل شد.
نظر مجلس:
از نظر مقررات کیفری اهانت و توهین و… عبارت است از بکار بردن الفاظی که صریح یا ظاهر باشد و یا ارتکاب اعمال و انجام حرکاتی که با لحاظ عرفیات جامعه و با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی و موقعیت اشخاص موجب تخفیف و تحقیر آنان شود و با عدم ظهور الفاظ توهین تلقی نمیگردد.
3-توهین به مقامات سیاست خارجی
ماده 517 قانون تعزیرات صریحا بیان کرده است که هر کس علنا نسبت به رئیس جمهور و یا رهبر کشور خارجی و یا نمایندگان آن که درخاک ایران وارد شده اند. توهین نمایند می تواند از یک تا سه ماه حبس محکوم شود.
برای تحقق این جرم
1. این نوع از توهین باید به صورت علنی بیان شود .
2. توهین شخص در قانون آن کشور توهین تلقی شود.
3. مقام سیاسی خارجه ای که به آن توهین شده است، باید رسما از شخص توهین کننده شکایت کند .
4-توهین به مقدسات اسلامی و یا هر یک از انبیا عظام
طبق ماده 513 قانون مجازات اسلامی در جرم توهین به مقدسات اگر توهین به هر یک از انبیا یا ائمه ی طاهرین یا حضرت صدیقه طاهره باشد و اگر باعث تحقیر و یا ایجاد نقصی در آنان شود مشمول حکم ساب النبی می شود و مجازات آن اعدام می باشد .
در غیر این صورت مجازات فحاشی از یک تا پنج سال حبس می باشد .
شکایت از اهانت کننده
نکته قابل توجه این است ک توهین از منظر قانون یک جرم قابل گذشت محسوب می شود . این به آن معنا است که ؛ شروع و اجرای مجازات مجرم ، وابسته به شکایت شاکی و عدم گذشت او است.
در ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری جرم توهین قابل گذشت تلقی شده است لذا در صورت گذشت شاکی پرونده مختومه میشود.
برای اطلاع از روش ویا صدور شکایت و دریافت مشاوره با مشاوران حقوقی فینولا در ارتباط باشید .
مجازات فحاشی مجازات فحاشی مجازات فحاشی مجازات فحاشی
