چک صیادی چیست ؟
چک صیادی همان چک بانکی است که با درخواست ذینفع ، بانک در دسته های ده الی پنجاه برگی صادر میکند .
با این تفاوت که در این نوع از چک ها پس از صدور ، باید مشخصات دارنده چک به همراه شناسه یکتای 16 رقمی مندرج بر روی برگ های چک در سامانه پیچک(صیاد) که در اپلیکیشن های بانکی نیز موجود است ، ثبت شود و انتقال بعدی و ظهرنویسی به نفع اشخاص ثالث نیز باید در همین سامانه مجدد ثبت گردد.
این اقدام به منظور جلوگیری از جرائمی همچون پولشویی و همچنین کاهش صدور چک بلامحل و یا جلوگیری از سواستفاده از چک های مفقودی و مسروقه است .
در ادامه در خصوص نحوه وصول چک صیادی بیشتر توضیح می دهیم .
مشخصات ظاهری چک صیادی چیست؟
نسخه اولیه چک های صیاد زرد رنگ بودند ، اما پس از اجرایی شدن قانون صدور چک سال 1398 چک های بنفش رنگ به بازار آمد ، و ثبت آن ها در سامانه پیچک الزامی گردید .
در چک‌های جدید شناسه یکتای ۱۶ رقمی در سمت چپ بالای هر برگ چک دیده میشود ، همچنین بارکد نیز بر روی هر برگ چک چاپ میشود و عبارت کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.
در ذیل نمونه ای از این چک ها درج شده است.
مجازات صدور چک صیاد بلا محل چیست ؟
در صورتی که چک صیاد در موعود مقرر به دلیل عدم موجودی وصول نشود و چک مذکور وصوف کیفری داشته باشد طبق ماده 7 قانون صدور چک مجازات قانونی صدور چک بلامحل به شرح ذیل است:
هر کس مرتکب بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد :
الف- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون (۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال) باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
ب- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون (۱۰/۰۰۰/۰۰0 ریال ) تا پنجاه میلیون (۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال )باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
ج- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون (۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال ) بیشتر باشد به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به اصدار چک‌های بلامحل نموده باشد، مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.
چه نوع چکی دارای وصف کیفری نیست ؟
طبق ماده ۱۳ قانون صدور چک در موارد زیر صادر کننده چک قابل تعقیب کیفری نیست.
الف- در صورتی که ثابت شود چک سفید امضاء داده شده باشد.
ب- هر‌گاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.
ج- چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
د- هر‌گاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
ه – در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.
وظیفه بانک در خصوص برگشت زدن چک صیادی چیست؟
در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک صیادی نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده با قید مبلغ دریافت‌شده پشت چک ، آن را به بانک تسلیم نماید.
بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فوراَ کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای با مشخصات مذکور در ماده قبل ، آن را به متقاضی تحویل دهد.
به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی‌شود.
چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده، بی‌محل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک، جانشین اصل چک میشود .
در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.
در صورت عدم وصول چک صیادی چه محرومیت های قانونی شامل ما می شود؟
بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد.
پس از گذشت بیست و چهار ساعت کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا هنگام رفع سوء اثر از چک ، اقدامات زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال نمایند :
الف- عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛
ب- مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی؛
ج- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه‌های ارزی یا ریالی؛
د- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی؛
صدور اجراییه برای چک برگشتی بلامحل چگونه انجام میشود ؟
برای وصول چک صیادی از دو طریق میتوان اقدام نمود و برای آن اجرائیه صادر کرد و بهاصطلاج اجرای چک صیادی را پیگیری نمود :
الف: اجرای ثبت
به موجب ماده 2 قانون صدور چک با اخذ گواهی عدم پرداخت میتواند به دوائر اجرای ثبت مراجعه نمود و برای چک بلامحل درخواست صدور اجرائیه نمود و این اجرائیه به صادر کننده ابلاغ و نامبرده باید ظرف ده روز اقدام به پرداخت دیون نماید ، در غیر اینصورت اداره ثبت میتواند اموال صادر کننده چک را به نفع دارنده چک توقیف و ضبط نماید ، و تا تسویه دیون و مطالبات عملیات اجرائی را ادامه دهد.
چک های صادر عهده بانک‌هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می‌شوند همچنین شعب آن‌ها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم الاجراء است .
دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد میتواند طبق قوانین و آئین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقی مانده آن را از صادر کننده وصول نماید.
برای صدور اجرائیه دارنده چک باید عین چک و گواهینامه مذکور در ماده ۴ قانون صدور چک و یا گواهینامه مندرج در ماده ۵ همان قانون را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید.
اجرا ثبت در صورتی دستور اجرا صادر میکند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد .
دارنده چک اعم از کسی است که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت نویسی شده یا حامل چک (در مورد چک‌های در وجه حامل یا قائم مقام قانونی آنان .
ب: اجرای دادگستری :
طبق ماده 23 قانون صدور چک جدید دارنده چک میتواند از طریق محاکم دادگستری نیز درخواست صدور اجرائیه نماید و
دارنده چک میتواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی را درخواست نماید.
دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب ، صادر کننده یا هر دو اجرائیه صادر نماید.
الف- در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد؛
ب- در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛
ج- گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده (16) این قانون و تبصره‌های آن صادر نشده باشد.
صادرکننده مکلف است ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه ، بدهی خود را بپردازد ، یا با موافقت دارنده چک ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را میسر کند ؛ در غیر اینصورت حسب درخواست دارنده ، اجرای احکام دادگستری ، اجرائیه را طبق «قانون نحوه محکومیت‌های مالی مصوب 23/3/1394» به مورد اجراء گذاشته و نسبت به استیفای مبلغ چک اقدام می‌نماید . اگر صادرکننده یا قائم مقام قانونی او دعاوی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن چک یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا دیگر جرائم در مراجع قضائی اقامه کند ، اقامه دعوی مانع از جریان عملیات اجرائی نخواهد شد ؛
مگر در مواردی که مرجع قضائی ظن قوی پیدا کند یا از اجرای سند مذکور ضرر جبران ناپذیر وارد گردد که در این صورت با أخذ تأمین مناسب ، قرار توقف عملیات اجرایی صادر می نماید.
در پایان
در صورتی که دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا اینکه صادرکننده یا قائم مقام قانونی مدعی مفقود شدن چک بوده و مرجع قضائی دلایل ارائه شده را قابل قبول بداند، توقف عملیات اجرائی بدون أخذ تأمین صادر خواهد شد . به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.
