اهدای جنین در یک نگاه کلّی به روشی گفته می شود که در آن از یاخته ی یک زوج و زوجه (که دارای رابطه ی قانونی و شرعی می باشند)
یک جنین در محدوده ی آزمایشگاه تشکیل شود.آن جنین با استفاده از امکانات موجود در آزمایشگاه در داخل رحم زن تقاضا کننده قرار می گیرد.
اهدای جنین در دو حالت صورت می پذیرد:
1. به هنگامی می باشد که عدم بارداری از سوی زوج است، در این حالت مرد قادر به تولید اسپرم نمی باشد. ولیکن تخمک زن سالم می باشد و می تواند یک دوره ی بارداری را به خوبی پشت سر گذارد.
2. به هنگامی است که زوج و زوجه تقاضا کننده جنین مشکلی برای بارارشدن ندارند
بلکه ترس از انتقال بیمارهای ارثی از زوج و زوجه به نسل های بعدی، بارداری زن را با مشکل مواجه می نماید.
از این جهت بیماری های ارثی از طریق اهدای جنین قابل درمان است و نهایتاً زوج و زوجه می توانند به آرزوی خود به راحتی دست یابند.
شرایط لازم به جهت اهدا جنین
1. زوج و زوجه با توجه به تأییدیه معتبر پزشکی، امکان بارداری را نداشته باشند و زن بتواند جنین را در رحم خود نگهداری نماید.
2. زوج و زوجه از نظر اخلاقی شایستگی و صلاحیت لازم برای دریافت جنین را داشته باشند.
3. زوج و زوجه هیچ یک سفیه نباشند.
4. زوج و زوجه دارای بیماری غیر قابل درمان نباشند.
5. زن و مرد اعتیاد به مواد اعتیاد آور نداشته باشند.
6. و نهایتاً زوج و زوجه مؤظف هستند به هنگام اهدا جنین دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران باشند.
قانون گذار به خوبی بیان داشته است که، زوج و زوجه دریافت کننده جنین در برابر نگهداری از کودک، پرداخت نفقه ی او، تربیت طفل وظیفه دارند و مؤظف هستند بدان ها عمل نمایند.
حفظ اطلاعات جنین
اطلاعات و مشخصات افرادی که جنین اهدا می کنند برای همیشه و تا آخر حفظ و هرگز منتشر نخواهد شد،
ضمانت اجرا و مجازات افشای اطلاعات مربوط به اهدا کنندگان جنین می تواند 2 تا 10 سال حبس به همراه داشته باشد که متوجه مسئول افشاکنده خواهد بود.
قوانین ارث برای جنین مصنوعی
کودکانی که با روش جنین اهدایی متولد می‌شوند، از پدر و مادر ثانویه یا همان والدین اهداگیرنده جنین ارث نمی‌برند، از طرفی طبق قانون هویت والدین اهداکننده جنین باید محرمانه باقی بماند.
مسئله‌ای که به‌نظر می‌رسد در مغایرت با حقوق کودکان است قانون اهدای جنین به زوج‌های نابارور در سال ۱۳۸۲ توسط رئیس مجلس ششم برای نوشتن آیین‌نامه اجرایی به دولت وقت ابلاغ شد.
در مواد پنجگانه این قانون آمده است که :
«تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و‌تسلیم دادگاه شود ،
و دادگاه در صورت احراز شرایط ذیل مجوز دریافت جنین را صادر می‌کند. (ماده ۲)
همچنین وظایف و تکالیف زوجین اهداگیرنده جنین و طفل متولد شده ازلحاظ نگهداری و تربیت و نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد و پدر و مادر است. (ماده ۳).
همچنین «دریافت، نگهداری و انتقال جنین‌های اهدایی در شرایط کاملاً محرمانه است. (بند ت ماده ۶)
و ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به اهداکنندگان و دریافت کنندگان جنین اهدایی تنها با رعایت‌قوانین مربوط
به حفظ و نگهداری اسرار دولتی به مراجع قضایی صلاحیت‌دار مجاز می‌باشد. (ماده ۱۰)
اما …
البته باتوجه به این‌که از ابلاغ این قانون تنها ۱۹ سال می‌گذرد ، احتمالاً فرزندانی که با روش جنین اهدایی به‌دنیا آمده‌اند.
هنوز به مرحله دریافت ارث نرسیده‌اند، اما با توجه به‌این‌که کلیه قوانین در ایران مبتنی بر دین مبین اسلام است ، و البته باتوجه به سکوت قانون درخصوص حق ارث این کودکان به‌نظر می‌رسد تعداد زیادی از آنها در آینده با چنین مشکلاتی مواجه شوند.
ابهام این قانون در این است که طبق شرع و قوانین فرزندان فقط از کسانی‌که اصطلاحاً نسبت خونی دارند ارث می‌برند .
بنابراین فرزندی که با روش جنین اهدایی متولد می‌شود از والدین ثانویه (اهدا گیرنده) ارثی نخواهد برد ، طبق قوانین شرع و براساس نظر دفتر آیت‌الله مکارم، فرزند متولد شده با جنین اهدایی از پدر و مادر جانشین ارث نمی‌برد.
با این وجود باز هم طبق قوانین هویت والدین اهداکننده جنین که با فرزند به‌دنیا آمده نسبت خونی دارند باید پنهان باشد و این مسئله سبب می‌شود فرزند متولد شده با روش جنین اهدایی (IVF) از والدین اولیه یا اهداکننده جنین هم هیچ ارثی نبرد.
ضمن این‌که یکی از دلایل پنهان نگه داشتن هویت والدین اولیه این است که شناسایی آنها به‌لحاظ روحی برای فرزند متولد شده شرایط سختی را ایجاد می کند .
اما به‌نظرمی‌رسد قانون هم در این‌باره سکوت کرده و راه‌حلی پیشنهاد نکرده است.
در خصوص ماهیت قرار داد اهدا جنین و اسپرم باید بین مراحل مختلف آن قائل به تفکیک شد :
اولین مرحله که افراد اسپرم خود را به مراکز درمانی ارائه می کنند به جهت مالیت یافتن اسپرم می تواند منطبق بر عقد بیع ، هبه ، صلح و غیره باشد .
مرحله دوم که اسپرم در آزمایشگاه تلقیح شده اما هنوز در رحم مستقر نشده نیز همانند مرحله اول است .
اما در مرحله سوم که جنین به رحم منتقل می شود اطلاق عناوین عقد هبه ، صلح و … با کرامت انسان تعارض پیدا می کند و باید آنرا یک نوع قرارداد خصوصی در فرایند درمان زوجین نابارور دانست .
طفل متولد از اهدا اسپرم ، به پدر و مادر ژنتیکی خود یعنی اهدا کنندگان گامت منتسب است و نسب قانونی تنها در رابطه با آنها برقرار می شود نه زوج متقاضی اسپرم .
رابطه توارث فقط بین طفل و پدر و مادر واقعی طفل ( صاحبان اسپرم و تخمک ) بر قرار است .
در صورت هر گونه سوال در خصوص اهدای اسپرم و جنین با مشاوران حقوقی فینولا تماس بگیرید .
