الزامات و ضوابط ارز رمزها
قانون ارز رمز ها | بانک مرکزی تاکید دارد که گسترش استفاده از رمز ارزها تأثیرات بالقوهای بر سیاست های پولی و ارزی کشور خواهد داشت و همراه ایجاد فرصت های جدید،تهدید هایی را متوجه عموم مردم و سازمان های استفاده کننده از آن خواهد نمود.
لذا بانک مرکزی ج.ا.ایران به منظور ممانعت از بروز صدمات، حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تسهیل کسب و کار در این حوزه، چارچوب اولیه مقررات مرتبط با رمزارزها را که به تصویب شورای پول و اعتبار رسیده است اعلام می نماید.
بانک مرکزی بنابر وظایف مشخص شده در حوزه پولی و بانکی، برای آن بخش از حوزه هایی که میتوانند بر سیاست های پولی و مالی کشور تاثیرگذار باشد، سیاستهای مربوطه را در این سند تدوین نموده است. این حوزه ها شامل و نه محدود به موارد زیر است:
الف. عرضه اولیه سکه (ICO)
ب. صرافی های رمزارزی و سامانه های مرتبط
ج. کیف پول رمزارزی
د. استخراج رمزارز
الزامات این سند، با توجه به شرایط کنونی کشور در حوزه پولی و بانکی تدوین شده است. همچنین با توجه به نو بودن این فناوری، بانک مرکزی رصد مستمر این حوزه را در دستور کار دارد و با توجه به بازخورد دستورالعمل ها و تحولات موثر در این حوزه، در بازه های شش ماهه نسبت به بازنگری در مقررات و اطلاع رسانی اقدام خواهد نمود. با توجه به دامنه وسیع تاثیر حوزه رمزارزها و ریسک های مربوطه، ضروری به نظر می رسد که سایر نهادهای مرتبط نیز نسبت به صدور دستورالعمل و سیاستگذاری خصوصا” در حوزه های قوانین حقوقی، قضایی و راهبری بازار سرمایه اقدام نمایند.
بانک مرکزی به عموم مردم یادآور میشود که در زمان خریدوفروش، نگهداری و یا معامله رمزارزها، از تمامی مخاطرات آگاهی کامل یافته و به هشدارهای بانک مرکزی ج.ا.ا توجه نمایند.
تعاریف
رمزارز :
رمزارز یک نوع دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیر متمرکز و شفاف به نام زنجیره بلوک موجودیت می یابد. این دارایی ها میتوانند در شرایطی کارکرد پولی بخود بگیرند. از دیدگاه بانک مرکزی ج.ا. ایران، رمزارزها در طبقه بندی زیر تعریف شده اند:
رمزارز جهان روا:
رمزارزی است که بهره برداری از آن و تبادلش محدود به هیچ جغرافیای خاصی نبوده و توسط عموم مردم دنیا بر بستر اینترنت قابل دسترس است. این نوع رمزارز بر دو گونه ی بدون پشتوانه دارایی و با پشتوانه دارایی وجود دارد. گونه بدون پشتوانه قابلیت استخراج توسط عموم مردم را داراست
و از انواع معروف آن میتوان به بیتکوین و اتریوم اشاره نمود. گونه دوم توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی و به پشتوانه ی یک دارایی مشهود یا نامشهود صادر می شود و قابلیت استخراج توسط عموم مردم را ندارد و از انواع معروف آن میتوان به ایکس آر پی و تتراشاره نمود.
رمزارز بانک مرکزي ( ملی)
شکل الکترونیک همان پولی است که توسط بانک مرکزی خلق و صادر میشود و قابلیت آن را دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع شده و بصورت فرد به فرد بدون دخالت هیچ نهاد واسط پرداخت تبادل شود. این نوع رمزارز به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می شود.
رمزارز منطقه اي:
رمزارزی است که به پشتوانه یک دارایی مورد توافق در یک پیمان چندجانبه ی پولی بین چند کشور و با هدف تسهیل و تسریع تبادلات تجاری بین آن کشورها صادر و استفاده میشود
رمزارز حاصل از عرضه اولیه سکه/توکن :
(ICO)کلمه ی ICO مخفف Offering Coin Initialاست و به فرآیندی اشاره میکند که طی آن، شخصی حقیقی یا حقوقی در داخل کشور اقدام به صدور رمزارز یا توکن دیجیتال جدید نموده و چندین واحد از آن را با اهدافی مانند تامین سرمایه، در اختیار سرمایه گذاران می گذارد. این نوع رمزارز میتواند به دو صورت بدون پشتوانه دارایی یا با پشتوانه صادرشود.
توکن:
یک موجودیت دیجیتال که یک ارزش مجازی یا واقعی را نمایندگی می کند. در این مستند توکن معادل یک رمزارز جدید حاصل از ICO در نظر گرفته می شود.
کیف پول رمزارزي :
نرم افزار، سخت افزار یا برنامه کاربردی است که وظیفه نگهداری و ذخیره رمزارز کاربران را بر عهده دارد. نحوه ی کارکرد این کیف مبتنی بر اصول رمزنگاری است. این کیف پول ها میتوانند به صورت برخط (آنلاین) و یا برون خط(آفلاین) در اختیار کاربر قرار گیرند.
صرافی رمزارزي: نهادی است که وظیفه تبدیل رمزارز کاربران به سایر رمزارزها، پول ملی کشور یا سایر ارزهای رایج دنیا و برعکس را برعهده دارد.
استخراج: (Mining )فرآیندی است که در آن تراکنش های رمزارزهای جهان روا، مورد تایید کاربران مشخص شبکه قرار گرفته و به دفتر زنجیره بلوک افزوده می شود. در ازای انجام این فرآیند کاربر میتواند علاوه بر دستمزد،مقدار مشخصی از رمزارز را نیز ایجاد)خلق( و تصاحب کند. این فرآیند معمولا نیاز به هزینه های سخت افزاری ونرم افزاری قابل توجهی دارد.
الزامات حوزه رمزارزهاي جهان روا
صدور و انتشار این نوع رمزارزها در اختیار توسعه دهندگان آن است و بانک مرکزی در این زمینه امکان پذیرش نقش و مسئولیتی ندارد.
استفاده از رمزارزهای جهانروا به عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور ممنوع است.
رمزارزهای جهان روا تنها در صرافی هایی که مقررات آن در بخش الزامات عمومی صرافی ها آورده شده است، قابل خرید و فروش و تبادل هستند.
توسعه کیف پول رمز ارزي برای رمزارزهای جهان روا با در نظر گرفتن مقررات بخش کیف پول رمزارزی،برای اشخاص حقیقی و حقوقی بلامانع است.
در حال حاضر استخراج رمزارزهای جهانروا در کشور به عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده و مقررات گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است.
الزامات حوزه عرضه اولیه سکه/توکن ICO
توسعه کیف پول رمزارزي برای نگهداری توکن ها با در نظر گرفتن مقررات بخش کیف پول، بلامانع است.
از دیدگاه بانک مرکزی توکن داراي پشتوانه به چهار دسته زیر تقسیم میشوند:
- توکن با پشتوانه ریال
- توکن با پشتوانه طلا و سایر فلزات گرانبها
- توکن با پشتوانه ارز (دلار، یورو و غیره)
- توکن با پشتوانه سایر دارایی های مشهود و غیرمشهود
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه ریال، شامل موارد زیر می باشد:
- انتشار توکن با پشتوانه ریال تنها در کنترل و اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
- توکن با پشتوانه ریال تنها در بانک های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
- توکن با پشتوانه ریال میتواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
- توکن با پشتوانه ریال قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه طلا و فلزات گرانبها، شامل موارد زیر میباشد:
- انتشار توکن با پشتوانه طلا و سایر فلزات گرانبها پس از اخذ مجوز بانک مرکزی و با ضمانت بانکهای کشور مجاز است.
- توکن با پشتوانه طلا و فلزات گرانبها در بانکهای مجاز و صرافی ها که مقررات آن در بخش صرافی ها آورده شده است، قابل تبادل است.
- استفاده از توکن با پشتوانه سایر دارایی ها به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
- توکن با پشتوانه سایر دارایی ها قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه ارز، شامل موارد زیر می باشد:
- انتشار توکن با پشتوانه ارز تنها در انحصار بانکهای دارای مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
- توکن با پشتوانه ارز در بانکهای مجاز و صرافی ها که مقررات آن در بخش صرافی ها آورده شده است، قابل تبادل است.
- استفاده از توکن با پشتوانه ارز به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
- توکن با پشتوانه ارز قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه سایر دارایی های مشهود و غیرمشهود، شامل موارد زیر می باشد:
- انتشار توکن با پشتوانه سایر دارایی ها از حیطه نظارت و اختیارات بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. مقررات در این حوزه با محوریت سازمان بورس و اوراق بهادار و با همکاری بانک مرکزی جهوری اسلامی ایران تدوین و ابلاغ خواهد شد.
- توکن با پشتوانه سایر دارایی ها در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است.
- استفاده از توکن با پشتوانه سایر دارایی ها به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
- توکن با پشتوانه سایر دارایی ها قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن بدون پشتوانه، شامل موارد زیر میباشد:
- انتشار توکن بدون پشتوانه از حیطه وظایف بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
- توکن بدون پشتوانه در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است.
- استفاده از توکن بدون پشتوانه به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
- مقررات گذاری در حوزه استخراج توکن های بدون پشتوانه، از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است.
الزامات حوزه رمزارز بانک مرکزي (ملی)
انتشار رمزارز ملی تنها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز است.
رمزارز ملی تنها در بانکهای مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
رمزارز ملی میتواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
رمزارز ملی قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه رمزارز منطقه اي
انتشار رمزارز منطقه ای تنها در انحصار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
رمزارز منطقه ای، در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانکهای مجاز و و صرافی ها که مقررات آن دربخش صرافی ها آورده شده است قابل تبادل است.
رمزارز منطقه ای میتواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
رمزارز منطقهای قابلیت استخراج ندارد.
الزامات عمومی صرافی ها
هیچگونه تضمینی از سوی بانک مرکزی در زمینه تایید اصالت رمزارزها وجود ندارد و بانک مرکزی برای مدیریت و ثبات قیمت آنها هیچ گونه مکانیزمی اعمال نمی کند.
ریسک تمامی معاملات و خطرات ناشی از سرمایه گذاری در این حوزه تماما با خود سرمایه گذاران خواهد بود.
صرافی های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از احراز شرایطی که توسط بانک مرکزی اعلام می گردد، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارزی می باشند.
بانک مرکزی امکان اعطای مجوزهای جدید صرافی رمزارزی را (در زمان مقتضی) بررسی نموده و نتایج آن را به اطلاع عموم خواهند رساند.
مسئولیت صحت عملکرد پلتفرم صرافی ها و تضمین ملاحظات امنیتی آن بر عهده مالکان صرافی خواهد بود و در صورت هرگونه نقض امنیتی پلتفرم، صرافی مذکور موظف به پرداخت خسارت به کاربران میباشند.
فهرست رمزارزهای قابل مبادله در صرافی های رمزارزی، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه های سه ماهه به صرافی های رمزارزی ابلاغ خواهد شد.
صرافی های رمزارزی ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان (KYC) خواهند بود.
خرید و فروش رمزارز به صورت فردی تنها در صورت احراز کامل هویت و رد و بدل شدن اطلاعات هویتی و اسناد و اطلاعات مربوط به منشأ منابع مالی یا رمزارز مجاز است.
صرافی های رمزارزی موظف هستند تا کلیه اطلاعات مربوط به خریدوفروش، مشتریان و همچنین دلایل و منشأ معاملات را ثبت و در صورت درخواست در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.
سقف تبدیل ریال به رمزارزها و بالعکس، در صرافیهای مجاز تابع مقررات عمومی قوانین ارزی کشور خواهد بود.
الزامات عمومی کیف پول رمزارزي
نگهداری رمزارزها توسط اشخاص حقیقی و حقوقی تابع مقررات عمومی قوانین ارزی است.
مسئولیت انتخاب ابزارهای نگهداری رمزارزها و تأمین امنیت آن با خود اشخاص است و بانک مرکزی هیچ ابزار یا کیف پول رمزارزی را توصیه یا تضمین نمیکند.
کارکرد کیف پول رمزارزی تنها محدود به ذخیره و انتقال رمزارز خواهد بود و تعبیه راهکارهای خرید کالا یا خدمات و ارائه خدمات ارزش افزوده در داخل کشور با استفاده از رمزارزها در کیفپولهای رمزارزی ممنوع میباشد.
استخراج (Mining)
با توجه به رصد انجام شده در حوزه استخراج رمزارزها و تاثیرات فعلی آن در نظام پولی و بانکی کشور، در حال حاضر استخراج رمزارزها در کشور به عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده است، لذا مقررات گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است.
این سند در صورت نهایی شدن به عنوان اولین قانون ارز رمز ها در ایران شناخته خواهد شد.