با گسترش اینترنت اختلاف ناشی از نام دامنه و علامت تجاری روز به روز افزون می شود. هر کارآفرین تلاش بسیاری در جهت نگه داشت و رشد برند خود نموده است . یکی از اصلی ترین چهره های برند را می توان علامت تجاری نامید. طبیعتا افرادی در جهت تضعیف برند کسب و کار های موفق قصد به دست آوردن سود های کلان را برای خود دارند. این تضعیف برند معولا با روش های اخلاقی همراه نخواهد بود . یکی از این اقدامات از طریق نام دامنه صورت می پذیرد. اما بگذارید ابتدا به این بپردازیم که نام دامنه چیست .و خدشه وارد آوردن به علامت تجاری  و یا کسب سود از طریق نام دامنه چگونه رخ می دهد؟

نام دامنه

برای تعریف نام دامنه باید بدانیم IP Address چیست؟IP (Internet Protocol ) آدرس، رشته ای از کاراکتر های  منحصر به فرد هستند که اختصاص به هر سایت و دستگاه متصل به اینترنت دارند. در واقع آدرس واقعی  سایت IP آدرس است .برای اینکه بتوان وارد هر سایتی شد به خاطر سپردن  IPها که مجموعه ای از اعداد و حروف  بودند کار سختی بود .بنابر این به وسیله   (Domain Name System) یا سیستم نام دامنه DNS  کار ترجمه ی IP ها به نام دامنه کلید خورد . به عنوان مثال برای دسترسی به گوگل IP  آن عبارت است از 8.8.8.8 در حالی که نام دامنه ی گوکل عبارت است از google.com  در واقع دی ان اس نام دامنه ی مورد نظر را گرفته و با جایگذاری آن در مقابل IP  ،مرورگر را به سایت مورد نظر  هدایت می نماید.

نام دامنه  دو یا سه جزء میباشد که  از راست به چپ عبارتند از :

TLDs که سر واژه های top level domain names  نام دامنه ی سطح بالا می باشند.

به طور کلی آنها  به 2 دسته تقسیم می شوند اول gTLD  یا generic Top Level Domain (دامنه سطح بالای عمومی ) که از مثال های آن می توان از  com .net.  نام برد.

دیگر می توان به ccTLD  اشاره نمود. که عبارت است از country code Top Level Domain  که به معنی نام دامنه ی سطح بالای کد کشوری که از مثال های آن می توان از  ir. و uk. نام برد.

بعد از مورد فوق می توان به SLD  یا Second Level Domain  اشاره نمود .که در صورتی که از راست به چپ برویم پس از com.  قرار می گیرند. به عنوان مثال در google.com  ، عبارت  SLD ،google یا نام دامنه ی سطح دوم است.

در واقع می توان گفت اجزای راست عمومی تر و چپ اختصاصی تر می باشند. و معمولا اختلافات بر سر جزء اختصاصی شکل می گیرد که بعد تر به آنها خواهیم پرداخت.

آیکان چیست؟

ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) آیکان (شرکت اینترنتی برای نام‌ها و اعداد واگذار شده) شرکتی غیر دولتی و غیر انتفاعی مستقر در ایالات متحده است.  مسئولیت ثبت، نگهداری، واگذاری و مدیریت نام های دامنه را به طور کلی برعهده دارد.  از مسئولیت های آیکان می توان به  موراردی از قبیل : مدیریت دی ان اس، تخصیص ادرس هایIP  واعتبار بخشی به مراکز ثبت (REGISTRAR) اشاره نمود.

زیر مجموعه آیکان چهار نقش کلیدی برای تهیه دامنه وجود دارد :

Registry :  به شرکت های طرف قرارداد با سازمان ایکان که مسئولیت ثبت و نگهداری TLD یا دامنه های سطح بالا را برعهده دارند.  این شرکت ها معمولا برای ارائه خدمات با کارگزاری های خود در سراسر دنیا همکاری می نمایند. که به عنوان  Registrar شناخته میشوند. هر ریجستری مسئول یک TLD میباشد. می توان از gTLD  ها به verisign اشاره کرد که مسئولیت ثبت و نگهداری  com. را بر عهده دارد. و در خصوص ccTLD می توان به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (ایرنیک) اشاره نمود که مسئولیت ثبت و نگهداری ir .را برعهده دارد.

Registrar یا مرکز ثبت : کارگزارانی هستند که طی قراردادی باRegistry  اقدام به واگذاری SLD  یا نام دامنه سطح دوم ( که مربوط به یک TLD  مشخص می باشد ) را برعهده دارند.

Reseller: نمایندگان فروش هستند که صرفا اقدام به بازاریابی برای ریجسترار مینمایند.

Registrant : دارنده نهایی نام دامنه محسوب میگردد .که برای طول دوره ای که حق تقدم دارد میتواند از نام دامنه بهره برداری نماید .

علامت تجاری

به این دلیل از اختلاف علامت تجاری با نام دامنه صحبت می شود. معمولا بین دو نام دامنه اختلافی در عمل به وجود نخواهد آمد . به دلیل وجود حق تقدم  دریافت خدمت برای  نام های دامنه ای که زودتر به ثبت نام دامنه اقدام می نمایند .دیگران امکان ثبت نام دامنه ی مشابه را نخواهند داشت. بنابراین بیشترین اختلافاتی که روی می دهد ناشی از علامت تجاری و نام دامنه است.

وفق تعریف  علامت تجاری در ماده ی 95 قانون حمایت از مالکیت صنعتی مصوب ۱۴۰۳ :

«علامت تجاری: هر نشان قابل رؤیتی است که کالا­ها یا خدمات اشخاص را از هم متمایز می­سازد.»

بنابراین علامت تجاری می تواند  شامل نقش ، تصویر ، عبارت و غیره باشد که با عنوانی در اداره ی مالکیت معنوی به ثبت می رسد.

اختلاف ناشی از نام دامنه

گاهی برخی از افراد به منظور استفاده از نام یا علامت تجاری دیگر شرکت ها یا موسسات تجاری اقدام به ثبت نام دامنه مشابه با علامت تجاری  مینمایند (Cybersquatting). که این امر موجب گمراهی مشتریان و مصرف کنندگان نهایی میگردد. بنابراین برای حل اختلافاتی از این قبیل آیکان دست به تدوین سیاست نامه ی متحدالشکل حل اختلاف نام دامنه زد  (Uniform Dispute Resolution Policy)  یا (UDRP)  که در ذیل به آن اشاره می کنیم. بدین صورت که برای ثبت نام دامنه هر متقاضی ثبت موافقت خود را با این سیاستنامه اعلام می دارد سپس فرآیند ثبت نام دامنه برای شخص رقم خواهد خورد.

سیاستنامه متحدالشکل حل اختلاف نام دامنه

این سیاستنامه  در سال 1999 توسط آیکان تنظیم گردید. به ارائه ی قواعدی در خصوص اختلاف نام دامنه هایی که بر اساس علامت تجاری می پردازد. و تمامی(مراکز ثبت)  Registrarها را ملزم به رعایت این سیاستنامه می کند.در خصوص شیوه ی رسیدگی به حل اختلافات ناشی از نام دامنه Rules for Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy تدوین گردیده است .که به آیین رسیدگی حل اختلاف مذکور  در مراجع اداری مورد تایید آیکان (Providers) می پردازد.

لازم به ذکر است

این مراجع می توانند دارای آیین رسیدگی تکمیلی باشند. اما در صورت تعارض این آیین نامه های تکمیلی با شیوه نامه ی رسیدگی آیکان ،شیوه نامه ارجحیت دارد. از مراجع رسیدگی می توان به وایپو WIPO (World Intellectual Property Organization) سازمان جهانی مالکیت فکری اشاره نمود.

صلاحیت های رسیدگی به اختلافات ناشی از نام دامنه

در خصوص صلاحیت های رسیدگی اختلافات ناشی از نام دامنه به بررسی هر یک از نام دامنه های سطح بالا خوایم پرداخت .

بدین صورت که صلاحیت رسیدگی ابتدا در نام دامنه ی سطح بالای کد کشوری مثل IR. بررسی می گردد. سپس به بررسی صلاحیت در نام دامنه  سطح بالای عمومی مثل COM. خواهیم پرداخت.

در صورتی که پسوند نام دامنه  ccTLD باشد.

به منظور توضیح این مطلب از نام دامنه ی IR. استفاده می کنیم. در این صورت باید به موارد ذیل توجه کرد:

با توجه به اینکه ایرنیک UDRP   ( Uniform Domain-Name Dispute-Resolution Policy) را پذیرفته است. و تنها یک شرط در خصوص سوء نیت یا bad faith با  UDRPتفاوت جزئی دارد .به این  صورت که در سوء نیت در UDRP یا سیاستنامه ی حل اختلاف آیکان نیاز به اثبات سوء نیت در مرحله ی  ثبت دامنه به همراه  استفاده از نام دامنه می باشد. یعنی شخصی که نام دامنه را به ثبت می رساند دارای سوء نیت هم در زمان ثبت و هم در زمان استفاده از نام دامنه باشد. در حالی که در سیاستنامه ی حل اختلاف ایرنیک اثبات یکی از این دو را کافی دانسته است. یعنی چنانچه اثبات گردد که ثبت نام دامنه با سوء نیت بوده است نیاز به اثبات استفاده ی با سوء نیت نمی باشد. و صرف وجود یکی از دو مورد مذکور کفایت می کند.

بنابر این وایپو که مرجع مورد پذیرش ایرنیک می باشد توانایی رسیدگی به حل اختلاف علائم تجاری را خواهد داشت. اما با توجه به هزینه ی مورد درخواست وایپو که 1500 دلار برای رسیدگی به یک نام دامنه و با یک پنلیست (داور) می باشد.  برای کسی که ساکن ایران می باشد، عدد بالایی خواهد بود. که به نظر می رسد برای این اشخاص به مسیر دوم رفتن بسیار معقول تر می باشد.

2-با توجه به بند ذ ماده 4 سیاستنامه ی حل اختلاف ایرنیک، دارنده علامت تجاری  ، قبل ‌از آنکه فرآیند رسیدگی آغاز شود. یا بعد ازآن،می توانند  اختلاف خود را جهت رسیدگی مستقل نزد دادگاه‌های جمهوری اسلامی ایران مطرح نمایند.

علاوه بر موارد فوق

می توان از دادگاه در خواست رسیدگی کیفری بر مبنای ماده 66 قانون تجارت الکترونیکی نمود. ماده ی مذکور اشعار می دارد که : به منظور حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تشویق رقابت‌های مشروع در بستر مبادلات الکترونیکی استفاده از علائم تجاری به صورت نام دامنه (Domain Name) و یا هر نوع نمایش بر خط (Online) علائم تجاری که موجب فریب یا مشتبه شدن طرف به اصالت کالا و خدمات شود ممنوع و متخلف به مجازات مقرّر در این قانون خواهد رسید.

همچنین می توان بر مبنای ماده ی 1 و 2  قانون مسئولیت مدنی خسارات وارد شده به اعتبار تجاری شخص رابه واسطه ی نام دامنه ای که اثبات شباهت آن در دادگاه صورت پذیرفته را خواستار شد.

 در صورتی که نام دامنه دارای پسوند gTLD باشد می توان از طرق ذیل به اختلافات نام دامنه با علامت تجاری رسیدگی نمود :

در صورتی که پسوند نام دامنه gTLD  باشد.  بایستی وفق سیاستنامه ی حل اختلاف نام دامنه ی آیکان  در خواست رسیدگی به اختلاف را نمود. با توجه به بند k  ماد ه ی 4 سیاستنامه شاکی هم می تواند  به پنل های مورد تایید آیکان مراجعه نماید. و هم اینکه می تواند با رعایت شرایط ذیل به دادگاه صالح مراجعه کند. این مراجعه  می تواند قبل از مراجعه به پنل و یا بعد از آن صورت پذیرد. که در صورت اخیر در صورتی پنل تصمیم  به لغو یا انتقال نام دامنه به شاکی بگیرد .در این صورت مرکز ثبت 10 روز کاری پس از وصول تصمیم پنل صبر می کند تا سندی از دادگاه ارائه شود که در آن به شروع دادرسی اشاره کند.

و در هر صورت در خصوص صلاحیت محلی داگاه در این سند 2 معیار عنوان شده است:

  • دادگاه، واقع شده در محلی باشد که مرکز ثبت یا REGISTRAR در آن محل دارای دفتر است.
  • یا اینکه دادگاه در محلی باشد که نشانی دارنده ی نام دامنه در سیستم مرکز ثبت به ثبت رسیده است.

رسیدگی ماهوی به اختلافات ناشی از نام دامنه

با توجه به اینکه ایرنیک سیاستنامه ی حل اختلاف آیکان را مورد پذیرش قرار داده است .بنابر این با بررسی سیاستنامه ی آیکان رسیدگی ماهوی حل اختلاف را بررسی می کنیم .

آیکان در سیاستنامه ی حل اختلاف  به سه مورد اقدام در خصوص نام دامنه اشاره کرده است .که عبارتند از لغو،انتقال و تغییر و در شرایط ذیل  قابلیت اعمال دارند :

  • در صورتی که دارنده ی علامت تجاری در خواست اقدامات فوق(انتقال ،لغو و تغییر) را بخواهد.
  • در صورتی صدور حکم دادگاه صالح  یا داور که یکی از اقدامات فوق را لازم بدانند.
  • در صورتی که مرجع رسیدگی اداری (provider) که وفق سیاستنامه برگزار شده و اقدام به صدور رای نموده است

مراکز ثبت یا Registrar ها  در مواردی نظر پنل را الزامی می دانند که از پنل ها ی مورد تایید آیکان باشد . لازم به ذکر است هر شخص امکان طرح شکایت در هر یک از مراجع رسیدگی را خواهد داشت.

در صورتی که مرجع رسیدگی اداری هر 3 شرط زیر را احراز نماید اقدام به صدور رای مبنی بر لغو و یا انتقال خواهد نمود. این شرایط عبارتند از:

  • نام دامنه ی به ثبت رسیده عینا یا به طور گمراه کننده ای مشابه علامت تجاری یا علامت خدماتی( در ایران این تفکیک وجود ندارد و علامت خدماتی ذیل علامت تجاری به کار می رود. ) می باشد که شاکی در این علامت دارای حقوقی است.

بنابراین در صورتی که مرجع رسیدگی ادارای نام دامنه ی ثبت شده را عینا مطابق علامت تجاری دیگری بداند .و یا شباهت میان نام دامنه و علامت تجاری را موجب گمراهی مصرف کنندگان بداند این شرط را محرز شده در نظر خواهد گرفت.

  • دارنده ی نام دامنه هیچ گونه حقوق یا منافع مشروع در رابطه با نام دامنه ندارد.

بنابراین در صورت وجود رابطه ی قراردادی مثل اعطای حق بهره برداری علامت تجاری یا لایسنس این شرط احراز نخواهد شد.

  • دارنده ی نام دامنه ،نام دامنه را با سوء نیت ،ثبت و استفاده کرده است.

وجود شرایط  ذیل در خصوص سوء نیت احراز می گردد:

  1. شرایطی که دلالت کند بر اینکه دارنده ، نام دامنه را عمداً به منظور فروش، اجاره یا به هر نحو دیگر انتقال به مالک علامت‌ تجاری ، یا به منظور فروش، اجاره یا به هر نحو دیگر انتقال به رقیب مالک علامت تجاری در ازای عوض ارزشمندی افزون بر هزینه‌های  ثبت نام ‌دامنه یا تحصیل نام دامنه صرف کرده است، یا
  2. . دارنده  بدین منظور اقدام به ثبت‌ نام ‌دامنه کرده است که مالک علامت تجاری را از اعمال علامت تجاری خود در نام دامنه بازدارد. مشروط بر این که دارنده ی نام دامنه دارای الگوی رفتاری در رابطه با این عمل می باشد  یا ؛
  3.  دارنده اصولاً نام‌دامنه را به منظور ایجاد اختلال در فعالیت‌های مالک علامت تجاری ( که در اینجا در UDPR رقیب عنوان شده است)  به‌ثبت رسانده است.یا
  4. دارنده، با استفاده از نام دامنه عمداً سعی‌کرده که کاربران اینترنتی را با قصد حصول منافع تجاری، به سایت یا مکان دیگر متعلق به خود جلب نماید. این عمل به وسیله ی  ایجاد شباهت گمراه‌کننده با علامت متعلق به شاکی  و با ایجاد شبهه در زمینه مالکیت علامت ، حمایت مالی، وابستگی یا تأیید سایت یا مکان دارنده ی نام دامنه ، یا ایجاد شبهه نسبت به تایید یک محصول یا خدمت در سایت یا مکان دارنده ی نام دامنه صورت می پذیرد.

در صورت اثبات یکی از شرایط زیر توسط دارنده ی نام دامنه ،منافع مشروع وی احراز شده و مرجع رسیدگی رای به بی حقی شاکی صادر خواهد نمود:

  1. دارنده اثبات نماید که  استفاده ی او  از نام دامنه و یا مقدمات استفاده ی او  پیش از دریافت اعلان (مربوط به شکایت مالک علامت تجاری از نام دامنه یا نامی مطابق با آن )، با حسن نیت جهت ارائه ی کالاها و خدمات بوده است.
  2. دارنده (به عنوان یک فرد، کسب و کار یا سازمان دیگر) از طریق نام‌ دامنه شناخته شده است حتی اگر حقوق مربوط به علامت تجاری را کسب نکرده باشد.
  3. دارنده نام دامنه منفعت غیر انتفاعی کسب کند و یا استفاده ی عادلانه از نام دامنه نماید. بدون قصد کسب  سود تجاری به وسیله ی گمراه کردن مصرف کنندگان یا خدشه وارد کردن بر علامت تجاری.

البته لازم به ذکر است.

آیکان طرفین  را  از مراجعه به دادگاه چه قبل از رای مرجع رسیدگی اداری و چه بعد از آن منع نکرده است. البته در صورتی که پس از رای مرجع رسیدگی دارنده ی نام دامنه قصد مراجعه به دادگاه صالح را داشته باشد رعایت موارد ذیل ضروری است:

در صورتی که  رای مرجع رسیدگی اداری مبنی بر انتقال یا لغو نام دامنه باشد.  مرکز ثبت پس از 10 روز کاری( بسته به تقویم مکان مرکز ثبت) از زمان وصول رای مرجع اداری ، اقدام به اجرای آن تصمیم خواهد کرد. مگر آنکه ظرف مدت ۱۰ روز مذکور، مرکز ثبت، سندی  از جانب دادگاه  دال بر  طرح دعوی از جانب دارنده علیه شاکی  به مرجع رسیدگی اداری وصول گردد.

در صورت وصول سند دادگاه مبنی بر شروع دادرسی ، مرکز ثبت رای مرجع رسیدگی اداری را اجراء نخواهد کرد. و همچنین اقدام دیگری نیز انجام نخواهد داد تا زمانی‌که  هر یک از موارد ذیل را دریافت نماید:

  • دلایل قابل ‌قبول از نظر مرکز ثبت مبنی بر حصول توافق فی‌مابین طرفین،
  • دلایلی قابل ‌قبول از نظر مرکز ثبت مبنی بر رد دادخواست یا استرداد آن،
  • نسخه‌ای از حکم یا قرار قطعیت یافته دادگاه مربوطه مبنی بر رد دعوای دارنده ی نام دامنه، یا مبنی بر انکار حق دارنده در استفاده از نام ‌دامنه.

در پایان

ذکر این نکته ضروریست که رسیدگی به  اختلافات ناشی از نام دامنه دارای پیچیدگی های حقوقی می باشد. تضعیف علامت تجاری می تواند منجر به از دست رفتن کسب وکار شخصی گردد که سالها برای کسب اعتبار برند خود تلاش نموده است. از سوی دیگرانتقال ویا لغو نام دامنه ی هر شخصی که بدون سوء نیت اقدام به فعالیت تجاری در وبسایت خود نموده است نا عادلانه خواهد بود.بنابراین دفاع از هریک از طرفین به منزله ی دفاع از کسب و کار آنهاست که عمرشان را صرف ساختن آن نموده اند. به همین منظور دفاع صحیح و دانش کافی برای حل اینگونه اختلافات ضروری خواهد بود.

برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید

تماس با ما پیام در تلگرام