انواع معامله:
معاملات انواع متفاوتی دارد. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به دو نوع معامله لحظه‌ای (اسپات) و معامله فردایی (فیوچرز یا عادی) اشاره کرد.
معامله لحظه‌ای شیوه‌ای از معامله است که در آن ارز دیجیتال با قیمت لحظه‌ای در همان لحظه خریدوفروش می‌شود.
معامله فردایی در واقع نوعی از معامله است که خریدار و فروشنده بر اساس پیش‌بینی وقایع آتی بازار، معامله را انجام می‌دهند. معاملات فردایی دارای ابعاد و مبانی حقوقی مختلفی است که در این مقاله به آنها می‌پردازیم.
معاملات فردایی (Futures Trading)
درمعاملات فردایی برخلاف معاملات اسپات، خریدار و فروشنده در آخر روز معاملاتی دررابطه با قیمت و نرخ روز آتی بازار ارز با یکدیگر معامله می‌کنند. در واقع آن ها سعی در پیش‌بینی نرخ ارز در روز آینده و کسب سود و منفعت بیشتر دارند.
معاملات فردایی نسبت به مواردی مثل طلا، ارز و رمزارزها انجام می‌شود. در این مقاله معاملات فردایی و مبانی حقوقی آن را با تمرکز بر معاملات فردایی رمزارزها بررسی خواهیم کرد.
معاملات فردایی رمزارزها
در معاملات فردایی رمزارزها، کاربران مجاز هستند که مازاد بر موجودی خود اقدام به خرید رمزارز کنند. در واقع صرافی‌های رمزارزی و یا پلتفرم های ارائه‌دهنده معاملات فیوچرز، به سرمایه‌گذار بر اساس مقیاسی تحت عنوان لوریج (leverage) یا اهرم که میتواند 1 تا 125 برابر موجودی حساب کاربر باشد اعطای وام می کنند. این عمل توسط صرافی تحت شرایطی ویژه انجام می شود .
صرافی وام دهنده برای تضمین سود و منابع مالی خود شرایطی را جهت اعطای وام در نظر گرفته است. اگر میزان ضرر کاربر از موجودی حساب وی بیشتر باشد ،صرافی به صورت خودکار موجودی حساب کاربر را برداشت می کند.
برای فهم بهتر و آسان تر موضوع به این مثال توجه کنید:
کاربر A در حساب صرافی خود معادل 1000 دلار آمریکا دارد و می خواهد معامله فیوچرز با اهرم 5 انجام دهد. صرافی معادل 5000 (5*1000) دلار بصورت وام در اختیار او قرار میدهد . چنانچه مقدار ضرر کاربر مذکور بیش از موجودی اصلی کاربر (1000دلار) باشد ،صرافی کل موجودی کاربر را برداشت می کند.
توافق خریدار و فروشنده
خریدار و فروشنده در توافق فردایی طبق تعیین سه مؤلفه به توافق می‌رسند.
1:تاریخ انقضا
در این تاریخ، قرارداد منعقده تسویه می‌گردد. در واقع تا موعد مقرر که به‌عنوان تاریخ انقضا تعیین شده است خریدار میتواند مطابق قرارداد بخرد و فروشنده به میزان مبلغ از قبل تعیین شده بفروشد.
2:واحد در هر قرارداد
طرفین قرارداد بر اساس واحدی که مقدار ارزش هر قرارداد از دارایی اساسی را تعیین میکند، توافق می‌کنند. مقدار این واحد در هر پلتفرم به نسبت پلتفرمی دیگر متفاوت است.
3:اهرم
به‌منظور انجام معامله فردایی همانطور که ذکر شد، برخی از کاربران اقدام به اخذ وام می‌کنند و برای تعیین میزان وام مدنظر باتوجه به موجودی کاربر، نرخ تعریف می‌شود که میتواند از 1 تا 125 برابر موجودی اصلی کاربر باشد. به عدد فوق که در قرارداد تعیین می‌شود اهرم یا (leverage) می‌گویند.
نحوه تسویه قراردادهای آتی
تسویه قراردادهای آتی به دو صورت انجام می‌شود:
1:تحویل فیزیکی: خریدار بیت کوین مورد معامله را تحویل می گیرد.
2: تسویه نقدی: متناسب با ارزش معامله ، تسویه از طریق انتقال وجه (اکثرا دلارآمریکا) صورت می گیرد.
چالش‌های معاملات فردایی در حقوق ایران
حقوق ایران به معاملات فردایی به‌صورت مدون و مستقیم اشاره‌ای نکرده است. در قوانین مدون ایران، اینگونه معاملات جرم‌انگاری نشده‌اند؛ اما باتوجه به اینکه در عمل، موجب اخلال در نظام اقتصادی کشور می‌شوند، مراجع قضایی در این باره با تناقضات زیادی مواجه می‌شوند.
مصوبات و دستورالعمل‌هایی دررابطه‌با معاملات فردایی
1:ماده 28 دستورالعمل اجرایی تاسیس،فعالیت و نظارت بر صرافی ها ،معاملات سلف ارزی نه تنها توسط افراد فاقد صلاحیت بلکه توسط صرافی ها را نیز ممنوع اعلام کرده است.
2: بخشنامه شماره ۲۵۴۱۴۱/۹۵ بانک مرکزی خطاب به صرافی های مجاز،صریحا هرگونه معاملات فردایی را ممنوع اعلام کرده است.
3: طبق نظرات فقها هنگامی که طرفین بر اساس یک امر کاملا احتمالی معامله کنند،مصداق قمار و یک عمل نامشروع است. معاملات فردایی نیز با توجه به تعریف مذکور از مصادیق قمار به شمار می آید .
باتوجه به اصل 49 قانون اساسی که مقرر میدارد: ( دولت موظف است ثروت‌های ناشی از ربا، غصب، رشوه، اختلاس، سرقت، قمار، سوءاستفاده از موقوفات، سوءاستفاده از مقاطعه‌کاری‌ها و معاملات دولتی، فروش زمین‌های موات و مباحات اصلی، دایر کردن اماکن فساد و سایر موارد غیر مشروع را گرفته و به صاحب حق رد کند و در صورت معلوم نبودن او به بیت‌المال بدهد.) مال حاصل از معامله فردایی نیز در شمول مصادیق قمار قرار می گیرد و دولت موظف است طبق اصل فوق الذکر با آن برخورد کند.
4: نظر دیگر فقها بر این است که معاملات فردایی به دلیل مبهم بودن عوضین از مصادیق معاملات غرری است پس در زمره معاملات باطل و نامشروع قرار می گیرند. در نتیجه دولت با معاملات فردایی همانگونه برخورد میکند که ماده 49 قانون اساسی در رابطه با برخورد دولت با موارد نامشروع بیان کرده است.
5: براساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور : ( هرگونه معاملات غیرمجاز ارزی در فضای مجازی نظیر خرید و فروش ،حواله،صلح و همچنین معاملات فردایی ارز،کارگزاری ارزی و تبلیغ امور مذکور در فضای مجازی،بدون مجوز بانک مرکزی)در فهرست مصادیق محتوای مجرمانه قرار می گیرد.
امروزه موضوعات مربوط به معاملات رمزارزها از اهمیت بالایی برخوردار است؛ فلذا افراد برای انجام چنین معاملاتی نیازمند دانش حقوقی کافی هستند. مؤسسه حقوقی فینولا آماده ارائه مشاوره حقوقی در زمینه معاملات مختلف مربوط به رمزارزها جهت جلوگیری از ورود ضرر و زیان به کاربران گرامی می‌باشد.
